نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمد رضا رضایی بایندر

پژوهشکر صداوسیما

چکیده

در این مقاله مروری، ویژگی ها و مختصات طنز کودکان مورد بررسی قرار گرفته است. کانون اصلی مباحث مطرح در این گستره، تفاوت‌های رشدی و تحولی و محدودیت‌های شناختی کودکان در دریافت، پردازش و درک اطلاعات، بویژه اطلاعات رسانه‌ای است. کمّیت و کیفیت پردازش اطلاعات در کودکان تفاوت ماهوی با بزرگسالان دارد. از این رو باید در تمام محتواهایی که در قالب‌های مختلف کلامی، نوشتاری، تصویری و چندرسانه‌ای برای آنان تهیه می‌شوند این اصل مهم مدنظر باشد و مفهوم طنز و طنز کودکان نیز باید در همین چارچوب مورد بررسی قرار گرفته و ویژگی‌ها و ابعاد آن تبیین کرد. در این مقاله؛ منظور از کودکان؛ سن تقویمی از خردسالی تا سن ۹ سالگی یعنی قبل از مرحله تحول شناختی عملیات منطق صوری و انتزاعی را در بر می‌گیرد. از این منظر طنز نیز در چارچوب نظام ادراکی کودکان تعریف شده و شامل هرگونه محتوایی می‌شود که باعث هیجان مثبت و خنده در پی داشته باشد. برای واکاوی ویژگی‌های طنز کودکان بخصوص طنز رسانه‌ای؛ ضمن تأکید بر رابطه منحصر به فرد کودکان و رسانه‌ها، انواع محتواهای طنز بر اساس الگوی ریخت شناسی آرتور آسا برگر مقوله بندی شده و طنزهای قابل درک برای کودکان مشخص شده‌اند. همچنین با توجه به اهمیت خنده در این رویکرد، سیرتحول خنده بر مبنای رشد تقویمی و شناختی کودکان ترسیم شده و شناخت شناسی تحول طنز در کودکان با تکیه بر پژوهش‌های گذشته، مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان نیز بر مبنای خطوط کلی و نتایج به دست آمده پیشنهادها و راهکارهای برای تهیه تولید و تامین محتوا های طنز متناسب برای خودتان ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

• کودکان
• رسانه‌ها
• طنز کودکان
• تحول شناختی
• تحول خنده
• ریخت‌شناسی طنز
• طنز تلویزیونی

عنوان مقاله [English]

childish humor or humor for children; psychological approaches to childish humor and its implementations in TV programs

نویسنده [English]

• mohammad reza rezaee bayandor

researcher/IRIB

چکیده [English]

با توجه به پیچیدگی و گستردگی مفهوم طنز و تفاوت‌های آن در فرهنگ‌های مختلف، بین آنچه که در دنیای بزرگسالان طنز تلقی می شود با آنچه که برای کودکان طنزآمیز است تفاوت ماهوی وجود دارد در این گستره، ضروری است دو موضوع به روشنی تبیین شود: اول) خود مفهوم کودکی است. این مفهوم با وجود سادگی، دارای تعاریفی سهل و ممتنع است و مناقشات زیادی را از تعیین محدوده سن تقویمی تا تعیین خصوصیات و مختصات شناختی، اجتماعی و حقوقی آن برانگیخته است. در این مقاله منظور از «کودک» سن تقویمی از بدو تولد تا حدود ۸-۹ سالگی است که مطابق با دوره‌های تحولی قبل از شکل‌گیری عملیات منطقی صوری و انتزاعی است، و دوم) مفهوم طنز است. تعریف این مفهوم نیز هیچگاه گرانیگاه همه پسند و قابل اجماعی نداشته و طیف وسیعی از جوک، فکاهه، مطایبه تا مطالب گزنده و انتقادی را در بر گرفته است. برخی از صاحبنظران، این مفهوم را شکل فاخری از محتواهای خنده آور دانسته‌اند که هدف آن اصلاح ساختارها و رفتارهای اجتماعی و اخلاقی است. بدیهی است که کودکان، هم به دلیل محدودیت‌های شناختی و هم نقش و جایگاه اجتماعی‌اشان سهم چندانی در این تعریف از مفهوم طنز ندارند. برای آنان طنز به معنی هیجان مثبت است که مهمترین نمود آن خنده است. بنابراین در این مقاله منظور از طنز کودکان، هر نوع محتوایی است که باعث هیجان مثبت و خنده در کودکان می‌شود

کلیدواژه‌ها [English]

• children
• mass media
• children humor
• cognitive development
• humor morphology
• TV humor