بازنمایی زنان چادری در سریال‌های تلویزیونی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

2 ؛دانشیار دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجوی دکترای ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

یکی از کارکردهای اساسی رسانه‌ها، بازنمایی واقعیت‌های جهان خارج برای مخاطبان است. تصویری که ما به‌مثابه یک مخاطب از پدیده‌های مختلف داریم، در موارد زیادی ناشی از تجربه مواجهه با گزارش‌ها و تصاویری است که به‌وسیله رسانه‌ها ارائه شده است. چادر به‌عنوان حجاب برتر مورد نظر دین مبین اسلام، یک پدیده فرهنگی در حوزة پوشش زنان است که در طول سال‌ها، در تلویزیون بازنمایی شده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که چادر در سال‌های پس از انقلاب اسلامی چگونه در سریال‌های تلویزیونی بازنمایی شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی، شخصیت‌های چادری 40 سریال از پربیننده‌ترین سریال‌های پخش شده از تلویزیون ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی مورد تحلیل قرار گرفته است. به این دلیل که واحد تحلیل در این پژوهش، «شخصیت» است، بر این اساس تعداد 107 شخصیت چادری این سریال‌ها، به‌صورت تمام شماری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات از نرم­افزار spss و آمار توصیفی و استنباطی (آزمون کای اسکور) استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که در سال‌های پس از انقلاب اسلامی تصویر مطلوبی از زنان چادری در تلویزیون ارائه نشده است، به‌طوری‌که زنان چادری یا اساساً حضور پررنگی در سریال‌های تلویزیونی ندارند یا اگر دارند اغلب دارای ضعف‌ها و مشکلات مختلفی هستند که در مقایسه با شخصیت‌های زن غیر چادری نمود پررنگ‌تری دارد. زنان چادری به‌گونه‌ای معنادار؛ مسن، بدون تحصیلات دانشگاهی، از طبقه متوسط و پایین جامعه، دارای مشکلات روحی و روانی و دارای چهره‌ای متوسط و زشت به تصویر کشیده شده‌اند. بر این اساس چادر، پوشش زنی معرفی می‌شود که احتمالاً کمتر مخاطبی تمایل به همذات پنداری و احیاناً الگوبرداری از او خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of Chadori Women in IRIB TV Series

نویسندگان [English]

  • Mahdokht Boroujerdi Alavi 1
  • Seyyed Mohammad Mahdizadeh 2
  • Mohsen Shakerinejad 3
1 Associate Professor, Faculty of Communication, Allameh Tabatabaei University
2 Associate Professor, Faculty of Communication, Allameh Tabatabaei University
3 Ph.D student of Communication, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

One of the main functions of the media is representing the realities of the world for the audience, and often the audience perception of the world is shaped by media. The chador as the preferred veil of Islamic religion is a cultural phenomenon that has been featured over the years on television. The research seeks to answer the question of how chador has been represented in IRIB in the years after the Islamic Revolution. In this research, we use quantitative content analysis method, to analyze the characters of forty most viewed TV Series that broadcasted from IRIBTV in the years after the Islamic Revolution. So, a total of 107 chadori characters of these series have been selected and studied. For data analysis, spss software and descriptive and inferential statistics (chi-square test) were used. Research findings suggest that the IRIB did not have a decent performance in the post-Islamic period in terms of representing chador in TV series characters, So that chadori women do not have a strong presence in the national media, or they often have a variety of weaknesses and difficulties that are more than those of non-chadori women. Chadori women are meaningfully depicted, elderly, lack of university education, middle and lower classes of society, have mental and psychological problems and have a moderate and ugly face. Accordingly, chador is introduced as a cover for a woman that no audience tends to accept and probably does not model her.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Representation
  • chador
  • Premier Hijab
  • IRIB
  • TV Series

مراجع

آزاد ارمکی، تقی و محمدحسین شریفی ساعی و مریم ایثاری(1391). «تبارشناسی پوشش زنان در ایرانِ دهه‌های 70 و 80 (تحلیلی بر تحوّلات اجتماعی پوشش و بازنمایی‌های رسانه‌ای آن)»، فصلنامه مطالعات سبک زندگی، شماره 2: 67 - 9.
ابن‌منظور، ابی‌الفضل جمال‌الدین (2000). لسان‌العرب، بیروت: دارالصادر.
اسفندیاری، محمد(1385).«سوء تبلیغ و تبلیغ سوء»، ماهنامه خرد نامه همشهری، شماره7: 42-45
الکساندر، ویکتوریا(1390). جامعه‌شناسی هنرها، ترجمۀ اعظم راودراد، تهران: مؤسسۀ ترجمه و نشر آثار هنری(متن).
باهنر، ناصر و علی جعفری(1391). «تلویزیون و تأثیر آن بر هویت دینی، گروهی و جنسیتی ایرانیان (مطالعه نظریه کاشت در ایران)». فصلنامة مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، شماره 49: 44 - 7 .
حدادعادل، غلامعلی(1386). فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، چاپ هفدهم، تهران: سروش.
جعفری، علی و محمدمهدی اسماعیلی(1391). «بررسی انتقادی دگردیسی «حجاب چادر» در بازنمایی تلویزیونی: مطالعه معناشناختی دو سریال «آخرین گناه» و «بی‌صدا فریاد کن»»، مجله تحقیقات فرهنگی، شماره بهار1391
جوادی یگانه، محمدرضا و حمیده هاتفی(1387).«پوشش زنان در سینمای پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات. سال چهارم شماره 11  بهار 1387: 61 - 74 .
ذوالفقاری، حسین(1385). «موانع و مشکلات ناجا در کنترل بدحجابی»، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، سال اول، شماره 1:  69-92
راودراد، اعظم(1391). جامعه شناسی سینما و سینمای ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رفیع‌پور، فرامرز(1378). وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، تهران: انتشارات کتاب فرا.
سروی‌زرگر، محمد(1389). نظریه بازنمایی در مطالعات فرهنگی، پایگاه الکترونیکی مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای مؤسسه همشهری.
زهیری، علیرضا(1379). عصر پهلوی به روایت اسناد، تهران: دفتر نشر معارف، چاپ اول
گیدنز، آنتونی(1381). جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
گیویان، عبدالله؛ محمد سروی‌ زرگر(1388). «بازنمایی ایران در سینمای هالیوود»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره 8 زمستان1388: 147-177
لال، جیمز(۱۳۷۹). رسانه‌ها ارتباطات، فرهنگ، رهیافتی جهانی، ترجمة مجید نکودوست، تهران: مؤسسة انتشاراتی روزنامه ایران.
عمید، حسن(1367). فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر.
فروتن، یعقوب(1392). «بازتولید الگوهای حجاب در ایران»، فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان‌شناختی زنان  تابستان 1392 - شماره 35 : 145 - 166
فراهیدی، خلیل ابن احمد(1409). کتاب العین، قم: انتشارات دارالهجره.
فضل وزیری، شهره (1392) «تحلیل تطبیقی شکل و رنگ چادر زنان ایران». فصلنامه هنر علم و فرهنگ،  شماره 1، زمستان 1392
مطهری، مرتضی(1396). مسأله حجاب، تهران: انتشارات صدرا.
معین، محمد(1379). فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مک کوایل، دنیس (1385). درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی. ترجمه پرویز اجلالی. تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها.
مهدی‌زاده، سیدمحمد(1387). رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
مهرداد، هرمز(1380).مقدمه‌ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی، تهران: نشر فاران.
میرزایی، حسین و امین پروین(1389). «نمایش دیگری جایگاه غرب در سفرنامه‌های دوره ظهور مشروطیت»، مجله تحقیقات فرهنگی ایران شماره9:  77 -106
نیلچی‌زاده، فروغ(1385). «رویکردى قرآنى به‌گونه‌ها و مدل‌هاى برتر و نازل حجاب»، دوفصلنامه بانوان شیعه، شماره 10 : 37 - 102
هال، استوارت(1391). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی،ترجمة احمد گل محمدی، تهران: نشر نی.
هاشمی، سیدضیاء و دنیایی ام کلثوم (1394) «سبک‌های پوشش چادر در فضاهای عمومی و بازتعریف هویت اجتماعی». فصلنامه فرهنگ مردم، شماره 24 پاییز و زمستان 1394
همایون، محمدهادی و مجتبی ساقینی(1390). «سیاستگذاری فرهنگی و مدیریت پوشش: مطالعۀ موردی حجاب»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 15: 125-147.
بی نام (۱۳۸۰). صنایع فرهنگی، مانعی بر سر راه آینده و فرهنگ. یونسکو. ترجمة مهرداد وحدتی، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
 
Austin, Anne, Barnard, Jonathan & Hutcheon, Nicola. (2016). Media Consumption Forecast 2016. london: Zenith Optimeida.
Comstock, Gary. (1987). Is there a moral obligation to save the family farm? Ames, IA: Iowa State University Press.
Derayeh, Minoo (2010). "Depiction of woman in Iranian cinema, 1970s to Present". Women’sStudies International. Forum 33:151-158
Dyer, Richard (2005) White in Film Theory: Critical Concept in Media and Cultural Studies, Volum 3. Routledge
Gerbner, George. Gross, larry, Morgan, Michael & Signorielli, nancy (1994). “Growing  up with Television: The Cultivation Perspective” In: j, Bryant & Dzillman (F.D.S), Media Effects in Theory and Research, New jersey: Erlbaum. pp: 17-41.
Hall, Stuart (1997). The Work of Representation, In Cultural Representation and Signifying Practice. Sage Publication.
Ruby, T.F.(2006). “Listening to the voices of hijab”. women’s Studies InternationalForum 29(2006)54-66.
Stafford, Gil & Branston, Roy (2003). THE MEDIA STUDENT 'S BOOK, Branston press.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار