محسن گودرزی؛ سیدمحمد مهدی زاده
دوره 9، شماره 20 ، پاییز 1392، صفحه 9-42
چکیده
انقلاب اسلامی به جهت نوع ایدئولوژی سازنده آن و نیز ساختار سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه مورد توجّه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. این مقاله به یکی از مهم‌ترین مسائل روز مرتبط با ایدئولوژی انقلاب اسلامی (اسلام شیعی) یعنی بازنمایی رسانهای آن می‌پردازد. به همین منظور یکی از تأثیرگذارترین رسانههای چاپی آمریکا، تحلیل گفتمان ...
بیشتر
انقلاب اسلامی به جهت نوع ایدئولوژی سازنده آن و نیز ساختار سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه مورد توجّه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. این مقاله به یکی از مهم‌ترین مسائل روز مرتبط با ایدئولوژی انقلاب اسلامی (اسلام شیعی) یعنی بازنمایی رسانهای آن می‌پردازد. به همین منظور یکی از تأثیرگذارترین رسانههای چاپی آمریکا، تحلیل گفتمان انتقادی با رویکرد فرکلاف بوده است. بازنمایی ایدئولوژی انقلاب اسلامی براساس گفتمانهای غرب و دیگران، شرق‌شناسی، اسلام رسانهای، و سنت و تجدّد مورد بررسی قرار گرفته وسپس براساس اصول استخراج شده از اسلام شیعی تجزیه و تحلیل شده است. نتیجه اینکه کلیشهسازی، دوانگاری متضاد و انگ زنی برآمده از گفتمان غرب و دیگران، شرق‌شناسی، و اسلام رسانهای به بازنمایی مغایر با اصول اسلام شیعی نظیر اصل ولایت فقیه، نفی استکبار و وابستگی به آن، روزنامه واشنگتن‌پست را انتخاب کرده و در دو مقطع حساس تاریخی یعنی سال 1980 و 2010 میلادی بررسی شده است. روش کار در این تحقیق ظلم‌ستیزی، پیکار و جهاد علیه دشمنان خدا، عقل و تجربه سیاسی می‌باشند. از دیگر تکنیکهای استفاده شده، بهره‌گیری از روش ساده‌سازی در ذیل گفتمان اسلام رسانهای است که طی آن تصویری ساده و غلط از ساختار حکومت به نمایش گذاشته میشود؛ این رویکرد مخالف اصل عقل و تجربه سیاسی ایدئولوژی انقلاب اسلامی است. از دیگر نتایج تحقیق حاضر میتوان به حضور دائم «من» نویسنده در مقالات و آمریت اشاره کرد که باعث خلق گفتمانهای مغایر و ناقص از ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران شده است.
عثمان میرانی؛ محمدعلی هرمزی زاده
دوره 9، شماره 20 ، پاییز 1392، صفحه 43-74
چکیده
هدف این مقاله شناخت وضعیت ساختاری تیزرهای تبلیغاتی پخش شده از سیمای جمهوری اسلامی ایران از طریق مقایسه تعدادی از تیزرهای ایرانی با تیزرهای منتخب جشنواره‌های بین‌المللی تبلیغات است به‌نحوی که با انتخاب هر تیزر ایرانی یک تیزر منتخب با موضوعی مشابه انتخاب شده است و از سوی دیگر تیزرهای منتخب مغایرتی با آیین‌نامه پخش آگهی‌های تلویزیونی ...
بیشتر
هدف این مقاله شناخت وضعیت ساختاری تیزرهای تبلیغاتی پخش شده از سیمای جمهوری اسلامی ایران از طریق مقایسه تعدادی از تیزرهای ایرانی با تیزرهای منتخب جشنواره‌های بین‌المللی تبلیغات است به‌نحوی که با انتخاب هر تیزر ایرانی یک تیزر منتخب با موضوعی مشابه انتخاب شده است و از سوی دیگر تیزرهای منتخب مغایرتی با آیین‌نامه پخش آگهی‌های تلویزیونی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران ندارند. سپس با استفاده از الگوی سلبی و کاودری ابتدا هر تیزر را براساس واحد نما در قالب جدول سازه تشکیل شده از میزانسن و رمزگان فنی قرار داده و در ادامه با طی سطوح دیگر این الگو یعنی مخاطب، روایت، ردهبندی، عوامل تولید به تجزیه و تحلیل قیاسی هر دو دسته تیزر پرداختیم. یافتههای تحقیق نشاندهنده تفاوت در عناصر ساختاری دو دسته تیزر مورد بررسی همچون تصویر، صدا، نحوه استفاده از واژگان، بازیگر و نظامهای نشانهای است که در نتیجه بیانگر ضعف ساختاری تیزرهای تجاری ایرانی مورد بررسی است.
حمیدرضا مدقق؛ سید محمد مهدی زاده
دوره 9، شماره 20 ، پاییز 1392، صفحه 75-100
چکیده
ژانرها طبقاتی از انواع یا گونههای محصولات فرهنگی و هنری هستند که در عناصر معینی اشتراک دارند. این عناصر مشترک در حوزه فیلم شامل پی‌رنگ کلیشهای، صحنه، شخصیتها، سبک و شمایلنگاری میشود. در مطالعات فیلم، ژانر هم‌زمان یک رویکرد صنعتی، شاخصی برای مصرف‌کننده و مفهومی انتقادی و ابزاری برای نظریهپردازی درباره روابط بین ...
بیشتر
ژانرها طبقاتی از انواع یا گونههای محصولات فرهنگی و هنری هستند که در عناصر معینی اشتراک دارند. این عناصر مشترک در حوزه فیلم شامل پی‌رنگ کلیشهای، صحنه، شخصیتها، سبک و شمایلنگاری میشود. در مطالعات فیلم، ژانر هم‌زمان یک رویکرد صنعتی، شاخصی برای مصرف‌کننده و مفهومی انتقادی و ابزاری برای نظریهپردازی درباره روابط بین گروههایی از فیلمهاست. در معنای اخیر، ژانرهای فیلم راههای استانداردی برای بازنمایی جنسیت، طبقه، نژاد و قومیت محسوب میشوند. ژانرها نظامهای معنایی و مملو از ارزش می‌باشند و بنابراین نمیتوان آن‌ها را به مثابه چیزی مجرد و از نظر ایدئولوژیکی خالص به شمار آورد. ژانرها را میتوان در سه سطح صنعت، مخاطب و متن مطالعه کرد و بهویژه در سطح متن، ژانر به مثابه بخشی از فرهنگ عامهپسند ابزار سودمندی برای پرداختن به متون رسانهای از منظری دانشگاهی است. مطالعه ژانر از طریق شش رویکرد اصلی ساختارگرایی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصاد سیاسی، زیباییشناختی، شباهتهای خانوادگی و گفتمانی صورت میگیرد.
بهناز منتظری؛ محمدعلی حکیم آرا
دوره 9، شماره 20 ، پاییز 1392، صفحه 101-124
چکیده
توسعه فنّاوری امکان پخش هم‌زمان پیام‌های چندگانه را بر صفحه نمایش فراهم آورده است. پیام‌های متنی (پیام اصلی) و پیام‌های زیرمتنی (در قالب نوار رونده)، از نمونههای متداول این نوع پیامها در تلویزیون هستند. با توجّه به محدودیت ذهن انسان برای پردازش اطّلاعات، اینکه این‌گونه پیام‌های هم‌زمان توسط مخاطب پردازش میشوند ...
بیشتر
توسعه فنّاوری امکان پخش هم‌زمان پیام‌های چندگانه را بر صفحه نمایش فراهم آورده است. پیام‌های متنی (پیام اصلی) و پیام‌های زیرمتنی (در قالب نوار رونده)، از نمونههای متداول این نوع پیامها در تلویزیون هستند. با توجّه به محدودیت ذهن انسان برای پردازش اطّلاعات، اینکه این‌گونه پیام‌های هم‌زمان توسط مخاطب پردازش میشوند یا نه، محل سؤال است و اشتیاق اصحاب رسانه را برای ارسال پیام‌های چندگانه با مشکل رو‌به‌رو میکند. نظریه‌های پردازش دوگانه، بهویژه مدل «کوشش درخور» نیز چنین معضلی را پیش‌بینی کردهاند. این پژوهش به مطالعه تجربی چگونگی تأثیر هدفمندی مخاطب (به عنوان عامل انسانی) در تعامل با هماهنگی موضوعی پیام‌های متنی و زیرمتنی (بهعنوان عامل رسانهای)، بر میزان یادآوری اطّلاعات پیامها پرداخته است. تعداد 120 شرکت‌کننده در قالب چهار گروه 30 نفری، در موقعیتهای هدفمند/ غیرهدفمند، در معرض اَشکال مختلف پیام‌های متنی و زیرمتنی قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس داده‌ها نشان داد هدفمندی نقش مهمی بر یادآوری پیام‌های متنی و زیرمتنی دارد. همینطور، طبق نتایج حاصل از آزمونهای «تی» وابسته و مستقل، هماهنگی و ناهماهنگی پیام‌های متنی و زیرمتنی بر میزان یادآوری اطّلاعات پیام در مخاطبان هدفمند و غیرهدفمند تأثیرات مختلف برجا گذاشت. به‌طور کلّی، هدفمندی بر میزان یادآوری افزود، اما متغیر هماهنگی موضوعی با توجّه به هدفمندی مخاطب، تأثیرات متعارض داشت. ادامه مطالعه در این زمینه، بهویژه در حوزه رسانههای نوینی که در آن‌ها با بیش از دو پیام رو‌به‌رو هستیم، توصیه میشود.
رضا خاشعی
دوره 9، شماره 20 ، پاییز 1392، صفحه 125-156
چکیده
«انسانشناسی تصویری» اصطلاحی است ترکیبی که نمایندگی دو حوزه «فیلم» و «مردم‌‌‌‌‌‌نگاری» را به‌عهده دارد. هر یک از دو حوزه دارای روش‌‌‌‌‌‌ها و تکنیکهای خاصی هستند که برای دیدن پدیده‌‌‌‌‌‌ها و پرداخت رویدادها از آن‌ها کمک میگیرند. بدیهی است تفاوت‌‌‌‌‌‌های نسبتاً عمیقی بین این دو حوزه وجود ...
بیشتر
«انسانشناسی تصویری» اصطلاحی است ترکیبی که نمایندگی دو حوزه «فیلم» و «مردم‌‌‌‌‌‌نگاری» را به‌عهده دارد. هر یک از دو حوزه دارای روش‌‌‌‌‌‌ها و تکنیکهای خاصی هستند که برای دیدن پدیده‌‌‌‌‌‌ها و پرداخت رویدادها از آن‌ها کمک میگیرند. بدیهی است تفاوت‌‌‌‌‌‌های نسبتاً عمیقی بین این دو حوزه وجود دارد که ناشی از تفاوت‌‌‌‌‌‌های ماهوی و اختلاف روش بین آنهاست. اولی با متن نوشتاری سر و کار دارد و کار خود را با مبانی نظری آغاز و با تحلیل و گزارشنویسی خاتمه می‌دهد، درحالیکه دیگری با «نوار سلولوئید» کار میکند و کار خود را با ایده آغاز و نهایتاً با فیلمبرداری و نمایش دستاوردها فیصله می‌دهد. اینکه چطور میتوان از یک تفکر مردمشناختی مبتنی بر متن نوشتاری به یک تفکر مردمشناختی مبتنی بر نما و سکانس رسید؟ پرسشی است که در این مقاله مبنای بررسی قرار گرفته است. همچنین در این مقاله تلاش شده است تا ضمن مروری کوتاه بر دو حوزه مردمشناسی و فیلم مستند، نحوه شکل‌گیری انسانشناسی تصویری، بازنمایی حس در انسانشناسی تصویری و تمایزات برجسته در این حوزه به اختصار بیان شوند.
زهرا خلیلی؛ سیدمحسن بنی هاشمی
دوره 9، شماره 20 ، پاییز 1392، صفحه 157-188
چکیده
این پژوهش برای شناخت جایگاه تلویزیون در میان خانواده‌های ایرانی و بررسی واکنش‌های اولیه افراد به زندگی روزمره بدون تلویزیون و جایگزین‌های آن، به شکل تحقیقی شبه تجربی انجام شده است. برای دستیابی به میزان اهمّیت تلویزیون در زندگی خانواده‌های ایرانی این سوال مطرح شد که دلایل و میزان تماشای تلویزیون برای مشارکت کنندگان چیست؟ سپس ...
بیشتر
این پژوهش برای شناخت جایگاه تلویزیون در میان خانواده‌های ایرانی و بررسی واکنش‌های اولیه افراد به زندگی روزمره بدون تلویزیون و جایگزین‌های آن، به شکل تحقیقی شبه تجربی انجام شده است. برای دستیابی به میزان اهمّیت تلویزیون در زندگی خانواده‌های ایرانی این سوال مطرح شد که دلایل و میزان تماشای تلویزیون برای مشارکت کنندگان چیست؟ سپس از آن‌ها خواسته شد به مدت دو هفته تماشای تلویزیون را متوقف و اطلاعاتی مربوط به شرایط زندگی و احساس خود را از نبود تلویزیون بیان کنند. چارچوب مفهومی این تحقیق بر پایه نظریه‌های مربوط به استفاده و رضامندی، نظریه کاشت، نظریه وابستگی مخاطب، نظریه اوقات فراغت، نظریه اقناع، نظریه انتقادی نیل پستمن و دیدگاه‌های سید مرتضی آوینی درباره تلویزیون شکل گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که دلایل خانواده‌های ایرانی برای تماشای تلویزیون شامل اولویت دادن به برنامه‌ای خاص و شرایط شخصی هر انسان است. پیامدهای حذف تلویزیون در خانواده‌ها را میتوان در تنوع در عملکردها، آرامش بیشتر، تغییر در سطح ارتباطات انسانی، برنامه‌ریزی دقیق در زندگی روزمره و جایگزینی فعالیت‌های شخصی و رسانهای دیگر مشاهده کرد. پیامد اصلی این کار، تغییر جایگاه تلویزیون در زندگی خانواده‌ها، افزایش نظم در زندگی و تغییر در نحوه گذران اوقات فراغت است. همچنین با وجود تغییرات خوشایند در سبک زندگی خانواده‌ها، پس از پایان دوره آزمایشی حذف تلویزیون، افراد تمایلی به تکرار مجدد آن ندارند.
سمیه حاجی؛ سید بشیر حسینی
دوره 9، شماره 20 ، پاییز 1392، صفحه 189-210
چکیده
در این پژوهش به شناخت مقوله «رویداد رسانهای» به عنوان مقوله‌ای جدید در علوم ارتباطات پرداخته شده و نمونه برجسته‌ای از آن مطالعه می‌گردد. این نمونه مطالعه موردی پوشش «مراسم ازدواج نوه ملکه انگلیس» توسط شبکه بی.بی.سی فارسی است و در آن به این سؤال‌ها پاسخ داده شده که «رویداد رسانهای ازدواج نوه ملکه انگلیس، چگونه ...
بیشتر
در این پژوهش به شناخت مقوله «رویداد رسانهای» به عنوان مقوله‌ای جدید در علوم ارتباطات پرداخته شده و نمونه برجسته‌ای از آن مطالعه می‌گردد. این نمونه مطالعه موردی پوشش «مراسم ازدواج نوه ملکه انگلیس» توسط شبکه بی.بی.سی فارسی است و در آن به این سؤال‌ها پاسخ داده شده که «رویداد رسانهای ازدواج نوه ملکه انگلیس، چگونه شکل گرفت، چگونه اجرا شد و چه سناریو و اهداف تبلیغات فرهنگی در آن وجود داشت؟». داده‌ها با مشاهده فیلم پوشش مراسم ازدواج نوه ملکه انگلیس توسط بی.بی.سی فارسی گردآوری شده و ابزار تحلیل یافته‌ها، روش نشانه‌شناسی با رویکرد تحلیل سازه برای بخش تصویری و نشانه‌شناسی تصریح و تلویح برای ادبیات گفتاری می‌باشد و در نهایت در هر سکانس نتایج با ویژگی‌های الگوی رویداد رسانهای تطبیق داده شده‌است.
نمونه‌گیری پژوهش هدفمند و واحد تحلیل «سکانس موضوعی» است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که این مراسم یک رویداد رسانهای بزرگ دارای ویژگی‌هایی از جمله : برنامه‌ریزی دقیق، حمایت رسانههای بزرگ دنیا از مراسم، حضور و استقبال گسترده مردم از آن، نظم و امنیت هنگام برگزاری مراسم و ... بود و اهدافی در پس پرده داشت که شامل: تبلیغ فرهنگی، تمدنی و رسانه ای، رقابت فنّاورانه رسانهای و به‌رخ کشیدن برتری خود، نمایش قدرت و توانایی و امکانات برگزاری با ادوات کاملاً انگلیسی، مقدمه‌سازی المپیک 2012، نمایش شکوه و عظمت سلطنت، مردمی بودن و....
