احمد ضابطی جهرمی
چکیده
پیش از اختراع سینما و تلویزیون تنها راه آگاهی مردم از تاریخ، گوش دادن به روایات شفاهی یا خواندن متون مکتوب تاریخی بود- خواندن نوشته نیز به سواد نیاز داشت. اما این دو رسانه، امکان دیگری با خود آوردند: تماشای تصاویر متحرکی که به‌مثابه «بازنمایی زنده تاریخ»یا روایت تصویری زندگی گذشته بود. تاریخ‌نگاران در نیمه دوم قرن بیستم سرانجام ...
بیشتر
پیش از اختراع سینما و تلویزیون تنها راه آگاهی مردم از تاریخ، گوش دادن به روایات شفاهی یا خواندن متون مکتوب تاریخی بود- خواندن نوشته نیز به سواد نیاز داشت. اما این دو رسانه، امکان دیگری با خود آوردند: تماشای تصاویر متحرکی که به‌مثابه «بازنمایی زنده تاریخ»یا روایت تصویری زندگی گذشته بود. تاریخ‌نگاران در نیمه دوم قرن بیستم سرانجام پذیرفتند که محتوای تصاویر فیلم مستند، ارزش‌های اطلاعاتی معتبری برای استخراج حقایق تاریخی و تبیین و تفسیر رویدادها، دوره‌ها و شخصیت‌های تاریخی دارند. گروهی از مورخان پست‌مدرنیست در چند دهه اخیر، فیلم مستند را – به‌ویژه «مستند گردآوری» از مواد آرشیو فیلم – به‌مثابه شیوه‌ای از تاریخ‌نگاری به رسمیت شناختند و آن را «تاریخ‌نگاری تصویری» نامیدند. این در حالی بود که از اواخر دوره سینمای صامت، سنت تولید این نوع مستند شکل گرفته بود و «شورای بین‌‌المللی آرشیوها» نیز به سال 1972 طی بیانیه‌ای، مواد فیلم را به‌عنوان سند عملاً به رسمیت شناخته بود.«فیلم گردآوری» فیلمی است که با تدوین فیلم‌های قبلاً ساخته (فیلمبرداری) شده – معمولاً با استفاده از نماهای موجود در آرشیو فیلم - تولید می‌شود. چنانچه این نماها مواد مستند باشند، آن فیلم را «مستند گردآوری» خوانند. این مقاله با به‌کارگیری روش تحقیق کتابخانه و اسنادی، ضمن معرفی گونه فیلم «مستند گردآوری» و دسته‌بندی زیرگونه‌های آن، تاریخ، روش‌های تولید و ویژگی‌های ساختاری آن را معلوم می‌کند و طی معرفی آثار شاخص تلویزیونی و سینمایی ایرانی و خارجی این‌‌‌‌گونه، مهارت‌های لازم را برای تولید آن برمی‌شمارد. مقاله در انتها به این نتیجه می‌رسد: *در تاریخ تولیدات سینمایی و تلویزیونی مستند، تاکنون دو شیوه کلی از «تاریخ‌نگاری تصویری» تجربه شده است: 1. بازسازی نمایشی تاریخ (درام مستند) 2. بازنمایی مستقیم اسناد تصویری و شواهد تاریخی (مستند گردآوری از مواد آرشیو فیلم و عکس). *مستند گردآوری یکی از کم‌هزینه‌ترین روش‌های مستندسازی برای تصویر کردن موضوعات تاریخی قرن گذشته و قرن جاری است.امروزه کانال‌های اختصاصی «تاریخ» عمدتاً به این شیوه مستندسازی متکی‌اند، که این شیوه نیز خود به پشتوانه‌ای از یک آرشیو غنی، سازمان‌یافته و مدرن متکی است.
فتح اله امیری؛ احمد ضابطی جهرمی
دوره 6، شماره 12 ، تیر 1389، ، صفحه 137-164
چکیده
تولید فیلم‌های مستند با موضوع حیات وحش و طبیعت در شبکه‌های تلویزیونی سراسر جهان به جایگاهی از کمیت، کیفیت و رقابت رسیده، که باید از اساس با دیدی کاملاً متفاوت، به پی‌ریزی و طراحی بنای آن اقدام کرد. جدا از خود موضوع که جذابیت خاص خودش را باید داشته باشد، ترکیب تکنیک و هنر در کنار هم، باید به جذابیت این فیلم‌ها کمک کند.
آن‌چه در این ...
بیشتر
تولید فیلم‌های مستند با موضوع حیات وحش و طبیعت در شبکه‌های تلویزیونی سراسر جهان به جایگاهی از کمیت، کیفیت و رقابت رسیده، که باید از اساس با دیدی کاملاً متفاوت، به پی‌ریزی و طراحی بنای آن اقدام کرد. جدا از خود موضوع که جذابیت خاص خودش را باید داشته باشد، ترکیب تکنیک و هنر در کنار هم، باید به جذابیت این فیلم‌ها کمک کند.
آن‌چه در این مقاله بررسی می‌شود، جنبهها و مقولههای فنی برنامهسازی مستند است که پایه واساس تکنیکی استانداردهای جهانی، این گونه از مستندها را معرفی و تشریح می‌کند. فناوری نوین فیلمسازی باعث شده که جهان طبیعی و محیط زیست انسان، حیوانات و گیاهان از زوایای جدید و صحنههایی که پیش از آن دیده نشدهاند، ارائه شود. روش‌های گوناگون تصویربرداری، ابزارهای جدید تصویربرداری و پژوهشهای خاص مستندهای حیات وحش چون رادیو تلهمتری و حتی ابزارهای جدید زندهگیری
حیوانات که با اتصال به سامانههای ماهوارهای جهانی، در نوع خود انقلابی در برنامهسازی مستند بهوجود آوردهاند، در این مقاله معرفی شدهاند.
سیدعلی غمخواری؛ احمد ضابطی جهرمی
دوره 5، شماره 10 ، دی 1388، ، صفحه 11-29
چکیده
فیلم مستندی که با به‌کارگیری سندهای آرشیوی باقی مانده ازیک موضوع، به بازسازی آن موضوع دست می‌زند، "فیلم مستند آرشیوی" خوانده می شود.
در این مستندها، مرحله پژوهش؛ اهمیت ویژه‌ای دارد که یکی از اهداف آن دستیابی به اسنادی است که مستقیماً در فیلم به‌کار گرفته می‌شوند. برای رسیدن به چنین هدفی، پژوهشگر این نوع مستندها باید با مراحل ...
بیشتر
فیلم مستندی که با به‌کارگیری سندهای آرشیوی باقی مانده ازیک موضوع، به بازسازی آن موضوع دست می‌زند، "فیلم مستند آرشیوی" خوانده می شود.
در این مستندها، مرحله پژوهش؛ اهمیت ویژه‌ای دارد که یکی از اهداف آن دستیابی به اسنادی است که مستقیماً در فیلم به‌کار گرفته می‌شوند. برای رسیدن به چنین هدفی، پژوهشگر این نوع مستندها باید با مراحل «روش پژوهش اسنادی» آشنا باشد تا با به‌کارگیری آن بتواند به اسنادومدارک معتبرو موثق دست یابد.
این مقاله میکوشد با معرفی فیلم مستند آرشیوی و ویژگی‌های آن، نقش پژوهش اسنادی را در یافتن مدارک مفید به منظور تولید این نوع مستندها بررسی کند و با تبیین مراحل گوناگون این روش پژوهشی و تنگناهای پیش رو، اطلاعات کاربردی در این زمینه به پژوهشگرفیلم ارائه دهد.
شیوا منتظری؛ احمد ضابطی جهرمی
دوره 5، شماره 9 ، مهر 1388، ، صفحه 11-38
چکیده
کوچ و زندگی عشایر ایران از دوره سینمای صامت، مورد توجه فیلمسازان ایرانی و خارجی بوده است. شیوه زندگی عشایر به عنوان نمونه زنده ای از زندگی انسان های هزاره های پیش، جاذبه های تصویری کوچ و ظرفیتی که در دل این موضوع برای جلب نظر مخاطب فیلم نهفته است، تا کنون فیلمسازان زیادی را به تصویر کردن این موضوع سوق داده است. از سوی دیگر، فقر معیشتی ...
بیشتر
کوچ و زندگی عشایر ایران از دوره سینمای صامت، مورد توجه فیلمسازان ایرانی و خارجی بوده است. شیوه زندگی عشایر به عنوان نمونه زنده ای از زندگی انسان های هزاره های پیش، جاذبه های تصویری کوچ و ظرفیتی که در دل این موضوع برای جلب نظر مخاطب فیلم نهفته است، تا کنون فیلمسازان زیادی را به تصویر کردن این موضوع سوق داده است. از سوی دیگر، فقر معیشتی حاکم بر آنان، شرایط را برای اهداف شرق شناسانه و نگاه از بالا به پایین غربی ها به موضوع مورد مطالعه خود، مهیا می سازد.
فیلم های مستند " علف"(1925) و " گوسفندها باید زنده بمانند"(1976) که توسط فیلمسازان خارجی ساخته شده و فیلم های ایرانی " شقایق سوزان"(1341)، " بلوط"(1347) و " تاراز"(1366) از مطرح ترین آثاری هستند که پیرامون ایل بختیاری ساخته شده اند. این فیلم ها به صورت مطالعه موردی در این پژوهش مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند.روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه ای و اسنادی است. اسنادی که از یک سو فیلم های مستند و از سویی دیگر کتب و نسخ گوناگون را در بر می گیرد. بر اساس نتایج به دست آمده ،فیلم های " بلوط" و " تاراز" بیش از آثار دیگر از معیارهای لازم برای فیلم مردم نگار بهره می برند. عدم بهره گیری کافی از دانش مردم شناسی، نداشتن پیشینه تحقیقاتی لازم، نگاه تصنعی و گاه حماسه پردازانه به کوچ و زندگی عشایر در فیلم های " علف" و " شقایق سوزان" و کاربرد ادبیات شاعرانه در گفتار متن در فیلم "
گوسفندها باید زنده بمانند" از مهم ترین آسیب هایی است که این آثار را از ضوابط و معیارهای علمی فیلم های مردم نگار بی بهره کرده است. ساختار سینمایی قوی، بهره گیری از عنصر درام و کاربرد ترفندهای تماشاگرپسند در فیلم های خارجی ساخته شده پیرامون عشایر بختیاری( خواه از معیارهای مردم نگارانه بهره برده باشند و خواه بی بهره باشند) ، راه را برای تبلیغ ایدئولوژی و تصویر خاصی که از ایران ارائه می دهند؛ هموار می سازد.
احمد ضابطی جهرمی
دوره 5، شماره 7 ، فروردین 1388، ، صفحه 11-52
