شهاب اسفندیاری؛ نیما کاویان
چکیده
نظریه‌پردازان مطالعات فیلم در مورد فیلم «مستند» تعاریف و دیدگاه‌های مختلفی داشته‌اند. عوامل گوناگون فرهنگی و اجتماعی در دوره‌های مختلف تاریخی باعث به‌وجود آمدن پیش‌فرض‌های متفاوتی دربارۀ فیلم مستند شده و انتظارات مختلفی از این فرم سینمایی و تلویزیونی پدید آورده و روند تحولات آن را تحت تأثیر قرار داده است. ازجمله این ...
بیشتر
نظریه‌پردازان مطالعات فیلم در مورد فیلم «مستند» تعاریف و دیدگاه‌های مختلفی داشته‌اند. عوامل گوناگون فرهنگی و اجتماعی در دوره‌های مختلف تاریخی باعث به‌وجود آمدن پیش‌فرض‌های متفاوتی دربارۀ فیلم مستند شده و انتظارات مختلفی از این فرم سینمایی و تلویزیونی پدید آورده و روند تحولات آن را تحت تأثیر قرار داده است. ازجمله این تحولات، دگرگونی شیوۀ بازنمایی واقعیت در فیلم مستند است. در نتیجۀ این تحولات، گونه‌های جدیدی به وجود آمده که تناقضات موجود در ماهیت فیلم مستند را برملا کرده و ادعاهای مستندنمایی را به چالش می‌کشند. ماکیومنتری یکی از همین گونه‌هاست که در سال‌های اخیر نمونه‌های آن در بخش‌های سینمایی و تلویزیونی جهان و ایران افزایش یافته اما دربارۀ آن پژوهش‌های چندانی انجام نشده است. این مقاله با استفاده از یافته‌های یک پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش می‌پردازد که پیدایش سبک ماکیومنتری مبتنی بر چه ابعاد نظری و تاریخی بوده و این سبک چه تغییرات فرمی در بازنمایی واقعیت در فیلم مستند به وجود آورده است. مقاله استدلال می‌کند که ماکیومنتری با بهره‌مندی از تکنیک‌های رایج در هر دو قالب مستند و داستانی، مرزهای این دو را به چالش کشیده و جایی میان آن دو قرار می‌گیرد. علاوه‌بر این، ماکیومنتری با استفاده از تمهیداتی مانند انعکاسی بودن و پارودی، ادعای بازنمایی واقعیت در مستند را واژگون کرده و از این طریق واقعیت‌های پنهان دیگری را در قالبی دیگر آَشکار می‌کند. بدین‌ترتیب این مقاله جایگاه ماکیومنتری در تاریخ تحولات فیلم مستند را تبیین کرده و نشان می‌دهد که این سبک سینمایی چه دگرگونی‌های فرمی در بازنمایی واقعیت ایجاد کرده است.
