امین فرخی حقیقت؛ امین طیب طاهر؛ محمدعلی هرمزی زاده
چکیده
پژوهش حاضر در پی بررسی و کشف گفتمان یا گفتمانهای شکل‌گرفته پیرامون کودتای 28مرداد در تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی در گزارش‌های «ویژه شصتمین سالگرد کودتای 28مرداد» است. به همین منظور از نظریه‌های گفتمان و دیپلماسی رسانهای استفاده‌شده است. روش بکار گرفته‌شده در پژوهش حاضر تحلیل گفتمان با استفاده از رویکرد گفتمان‌کاوی ون‌دایک ...
بیشتر
پژوهش حاضر در پی بررسی و کشف گفتمان یا گفتمانهای شکل‌گرفته پیرامون کودتای 28مرداد در تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی در گزارش‌های «ویژه شصتمین سالگرد کودتای 28مرداد» است. به همین منظور از نظریه‌های گفتمان و دیپلماسی رسانهای استفاده‌شده است. روش بکار گرفته‌شده در پژوهش حاضر تحلیل گفتمان با استفاده از رویکرد گفتمان‌کاوی ون‌دایک است. متن موردمطالعه این پژوهش، 7 گزارش است که پس از بررسی، به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب‌شده و مورد گفتمان‌کاوی قرار گرفت. یافته‌های تحقیق نشان میدهد متون تمام گزارش‌ها از لحاظ سبک واژگانی، افراد و نهادهای مطرح‌شده در متن، قطب‌بندی، استنادها، پیش‌فرض‌ها، دلالت‌های ضمنی، مؤلفه‌های اجماع و توافق و گزاره‌های اساسی شباهت‌های بسیاری دارند. براساس یافته‌های تحقیق، اصلی‌ترین چهارچوب در دستور کار قرارگرفته در این گزارش‌ها و مستند در خصوص کودتای 28مرداد «چهارچوب دیپلماسی رسانهای غرب» بوده است که گفتمانهای مشترکی چون تقویت و برجسته کردن گفتمان «ملی-لبیرال»، گفتمان «ابرقدرتی آمریکا»، تاکید بر گفتمان «امپراطوری بریتانیا»، گفتمان «صلح‌طلبی»، گفتمان «اعتدال»، تضعیف گفتمان «استعمارستیزی» تضعیف گفتمان «اسلام سیاسی»، تخریب گفتمان «مارکسیسم» و رد گفتمان «مقاومت» با توجه به مبانی فلسفی و معرفت‌شناختی چهارچوب مورداشاره در هر گزارش برجسته شده است.
محمدامین رهبر؛ عباس قارونی؛ فرشاد آذرنیا
چکیده
یکی از وظایف رسانه، بازنمایی رویدادهای مهم تاریخی است. در تاریخ معاصر کشور ما، جنگ ایران و عراق، از اتفاقات مهمی محسوب میشود که دستمایۀ تولید آثار بسیاری شده است. هدف این پژوهش، بازنمایی جنگ ایران و عراق در نمایشنامههای رادیویی دهۀ 60 و 90 است، در گام بعدی، بازنمایی این رویداد با توجه به گفتمانهای موجود در این دو دهه، مورد مقایسه ...
بیشتر
یکی از وظایف رسانه، بازنمایی رویدادهای مهم تاریخی است. در تاریخ معاصر کشور ما، جنگ ایران و عراق، از اتفاقات مهمی محسوب میشود که دستمایۀ تولید آثار بسیاری شده است. هدف این پژوهش، بازنمایی جنگ ایران و عراق در نمایشنامههای رادیویی دهۀ 60 و 90 است، در گام بعدی، بازنمایی این رویداد با توجه به گفتمانهای موجود در این دو دهه، مورد مقایسه قرار میگیرد. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است. با توجه به لزوم مراجعه به آرشیو برای دریافت نمونه‌های موردنیاز، ابزار گردآوری اطلاعات، روش کتابخانهای- اسنادی است. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که مفاهیم ارزشی جنگ، بیشترین بازنمایی را در نمایشنامههای رادیویی داشته، شیوۀ برخورد با مرگ، اشتیاق به شهادت بوده و هراسی از کشتهشدن، در میان نیروهای ایرانی، وجود نداشته است. همچنین درمورد رنجهای ناشی از جنگ، پرداخت زیادی صورت نگرفته و بازنمایی نیروهای عراقی، بیشتر به‌شکلی منفی انجام پذیرفته است. این یافتهها درمورد هر دو دهۀ 60 و 90 صدق میکند. براساس نتایج به‌دست‌آمده، بازنمایی جنگ ایران و عراق در نمایشنامههای رادیویی دهۀ 60 و 90، تغییر زیادی نداشته و یکسان بوده است، درحالی‌که فضای جامعه، تغییر کرده و لازم است سلایق مخاطب امروزی هم در نظر گرفته شود و ناگفته‌های جنگ در کنار مفاهیم ارزشی آن، مورد توجه قرار گیرد.
سارا نظیف؛ مهدی نجف زاده؛ روح اله اسلامی شعبجره
چکیده
این مقاله در پی کشف مفهوم کودکی به کمک یکی از ابزارهای نمادین فرهنگی (برنامههای کودک تلویزیون) در دوره‌ای از تاریخ سیاسی ـ اجتماعی ایران است که بیش از هر چیز در کنترل دالهای متعارضی همچون منازعه در عرصۀ سیاسی و هویتهای جدید سبک زندگی در عرصۀ اجتماعی قرار دارد. از رهگذر قرار گرفتن در شبکه‌ای از روابط بینامتنی معنادار با کمک چارچوب ...
بیشتر
این مقاله در پی کشف مفهوم کودکی به کمک یکی از ابزارهای نمادین فرهنگی (برنامههای کودک تلویزیون) در دوره‌ای از تاریخ سیاسی ـ اجتماعی ایران است که بیش از هر چیز در کنترل دالهای متعارضی همچون منازعه در عرصۀ سیاسی و هویتهای جدید سبک زندگی در عرصۀ اجتماعی قرار دارد. از رهگذر قرار گرفتن در شبکه‌ای از روابط بینامتنی معنادار با کمک چارچوب نظری «امر سیاسی» نزد شانتال موفه در تلاش است تا حوزه‌های آگونیسمیک موجود در تمایزات آشتی‌ناپذیر میان هویتهای جمعی ما / آنها را کشف کند. روش نشانه‌شناسی پرس و تحلیل واسازی متن دریدا در کشف اشکال هژمونیک (هرچند ناقص و آسیبپذیر) از هویتیابی در کودکان و نوجوانان به کار گرفته شده است. چگونگی بازنمایی کودکان در برنامههای تولیدی تلویزیون ایران و اینکه این بازنمایی آنان را در ارتباط با قدرت حاکم در چه جایگاهی قرار میدهد، سؤال پژوهش پیشرو است. بررسی منازعه معنایی حاکم بر دهۀ هشتاد به بازنمایی دو «دیگری» متفاوت منجر گردید که یکی در نشانههای غایب سبک جدید زندگی و دیگری در بازنمایی هویت «ما» به‌صورت انتقادی نمایان گشت. گفتمان هژمونیک دهۀ هشتاد نقطه تصمیمناپذیر تحلیل متن تلقی گردید. یافتهها بیانگر بازنمایی کودکان و نوجوانان به‌منظور سوژه سیاسی و قرار گرفتن در جایگاه بالقوه مقاومت یا سازش با قدرت برتر است که رابطه کودک و نوجوان با قدرت سیاسی را درون گفتمان خودانتقادی توضیح میدهد.
فرزانه نزاکتی رضاپور؛ مصطفی اسدزاده
چکیده
سیاست ـ سرگرمی را میتوان نوع جدیدی از ارتباطات سیاسی به شمار آورد که در قالب‌هایی مانند طنز سیاسی، فیلم مستند و نمایش تلویزیونی نمود می‌یابد. در این مقاله، به تحلیل نمونه‌هایی از سیاست - سرگرمی در شبکۀ ماهواره‌ای «من و تو» پرداخته‌ایم. بدین منظور، پنج فیلم مستند این شبکه («از تهران تا قاهره»، «37 روز»، «رضاشاه»، ...
بیشتر
سیاست ـ سرگرمی را میتوان نوع جدیدی از ارتباطات سیاسی به شمار آورد که در قالب‌هایی مانند طنز سیاسی، فیلم مستند و نمایش تلویزیونی نمود می‌یابد. در این مقاله، به تحلیل نمونه‌هایی از سیاست - سرگرمی در شبکۀ ماهواره‌ای «من و تو» پرداخته‌ایم. بدین منظور، پنج فیلم مستند این شبکه («از تهران تا قاهره»، «37 روز»، «رضاشاه»، «هرگز نخواب کوروش» و «آدرس: بهارستان») که به موضوعات انقلاب اسلامی، نظام جمهوری اسلامی ایران و رژیم پهلوی پرداخته‌اند را انتخاب کردیم. تحلیل گفتمان انتقادی این مستندها نشان داد که انقلاب و نظام جمهوری اسلامی به‌عنوان «دیگریِ» رژیم پهلوی تصویر شده است. امام خمینی(ره) به‌عنوان «دیگریِ» شاه پهلوی و طرفداران شاه و رژیم پهلوی و طرفداران امام (نیروهای انقلابی) نیز با عناصر گفتمانی کاملاً متفاوتی معرفی و تصویر شده‌اند. در این مستندها، رژیم پهلوی و شاه به‌عنوان «ما» (جبهه خودی) و انقلاب، امام و نظام جمهوری اسلامی به‌عنوان «آنها» (جبهه دشمن) تعریف‌شده است. شاه، میراث دار هخامنشیان و کوروش خوانده‌شده و از این طریق، رژیم پهلوی، طبیعی جلوه داده‌شده است. در مقابل، انقلاب اسلامی، نتیجه دخالت بیگانگان و ابرقدرت‌های جهانی خوانده‌شده است. تاریخ سیاسی - اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران نیز، به کشمکش و درگیری انقلابیون بر سر قدرت و تلاش برای از میان بردن مخالف فرو کاسته شده و بر نبود آزادی و تحمل مخالف در نظام جمهوری اسلامی ایران تأکید شده است. در بعضی از این مستندها، به‌صراحت در مورد آیندۀ ایران گفت‌وگو و مخاطب به تلاش برای بازگرداندن رژیم پهلوی تشویق میشود. بنابراین، تحلیل گفتمان انتقادی این فیلم‌ها نشان داد که شبکه من و تو، در تلاش برای ترویج و هژمونیک ساختن گفتمان رژیم پهلوی و سلطنت‌طلبان و بدین ترتیب، بخشی از پروژۀ جنگ نرم رسانهای با جمهوری اسلامی ایران است.
محسن گودرزی؛ سیدمحمد مهدی زاده
دوره 9، شماره 20 ، مهر 1392، ، صفحه 9-42
چکیده
انقلاب اسلامی به جهت نوع ایدئولوژی سازنده آن و نیز ساختار سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه مورد توجّه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. این مقاله به یکی از مهم‌ترین مسائل روز مرتبط با ایدئولوژی انقلاب اسلامی (اسلام شیعی) یعنی بازنمایی رسانهای آن می‌پردازد. به همین منظور یکی از تأثیرگذارترین رسانه‌های چاپی آمریکا، تحلیل گفتمان ...
بیشتر
انقلاب اسلامی به جهت نوع ایدئولوژی سازنده آن و نیز ساختار سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه مورد توجّه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. این مقاله به یکی از مهم‌ترین مسائل روز مرتبط با ایدئولوژی انقلاب اسلامی (اسلام شیعی) یعنی بازنمایی رسانهای آن می‌پردازد. به همین منظور یکی از تأثیرگذارترین رسانه‌های چاپی آمریکا، تحلیل گفتمان انتقادی با رویکرد فرکلاف بوده است. بازنمایی ایدئولوژی انقلاب اسلامی براساس گفتمانهای غرب و دیگران، شرق‌شناسی، اسلام رسانهای، و سنت و تجدّد مورد بررسی قرار گرفته وسپس براساس اصول استخراج شده از اسلام شیعی تجزیه و تحلیل شده است. نتیجه اینکه کلیشهسازی، دوانگاری متضاد و انگ زنی برآمده از گفتمان غرب و دیگران، شرق‌شناسی، و اسلام رسانهای به بازنمایی مغایر با اصول اسلام شیعی نظیر اصل ولایت فقیه، نفی استکبار و وابستگی به آن، روزنامه واشنگتن‌پست را انتخاب کرده و در دو مقطع حساس تاریخی یعنی سال 1980 و 2010 میلادی بررسی شده است. روش کار در این تحقیق ظلم‌ستیزی، پیکار و جهاد علیه دشمنان خدا، عقل و تجربه سیاسی می‌باشند. از دیگر تکنیک‌های استفاده شده، بهره‌گیری از روش ساده‌سازی در ذیل گفتمان اسلام رسانهای است که طی آن تصویری ساده و غلط از ساختار حکومت به نمایش گذاشته میشود؛ این رویکرد مخالف اصل عقل و تجربه سیاسی ایدئولوژی انقلاب اسلامی است. از دیگر نتایج تحقیق حاضر میتوان به حضور دائم «من» نویسنده در مقالات و آمریت اشاره کرد که باعث خلق گفتمانهای مغایر و ناقص از ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران شده است.
