نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد تهیه‌کنندگی - نمایش، گروه تلویزیون، دانشکده تولید رادیو و تلویزیون، دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه تلویزیون، دانشکده تولید رادیو و تلویزیون، دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران. (نویسنده مسئول).

3 دانشجوی دکتری تخصصی فلسفه هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

امروزه بسیاری از سریال‌های تلویزیونی مکان‌محور، تنها دارای یک لوکیشن اصلی هستند. در برخی از آثار موفق این گونۀ نمایشی، به‌نظر می‌رسد عدم تنوع و تغییر مکان (لوکیشن)، نه تنها مانعی برای روایت‌پردازی و زایش امکانات‌ معنایی مرتبط با مکان نشده، بلکه فرصت‌های تازه‌ای را نیز فراهم آورده است. هدف مقاله حاضر، واکاوی جلوه‌های استحالۀ مکان و فضا در سریال‌های تلویزیونی با رویکرد نشانه‌ـ‌معناشناختی است. بر اساس یک انتخاب هدفمند، سریال «خانه سبز» از میان سریال‌های مکان‌محور به عنوان نمونۀ‌ مطالعاتی مورد خوانش قرار می‌گیرد تا به این پرسش پاسخ داده شود که یک مکان ثابت در سریال‌های تلویزیونی چگونه دستخوش تغییرات معنایی گوناگون می‌شود. روش تحقیق این پژوهش از نوع کیفی و تحلیل نشانه‌ـ‌‌معنا‌شناختی بوده و ابزار گردآوری داده‌ها شامل فیش‌برداری از منابع مکتوب و متنی‌کردن نمونه‌ مطالعاتی است. نتیجه‌ای که از تحلیل یافته‌های مقاله حاصل گردیده، نشان می‌دهد که یک مکان واحد علی‌رغم ثابت بودگی می‌تواند وجوه استعاری متعدد بیابد و تغییرات معنایی گوناگونی را تجربه کند. همچنین مکان در این قبیل سریال‌ها می‌تواند تا رسیدن به وضعیت استعلایی پیشروی کند و در فرآیند تبدیل مکان به فضا، جلوه‌های معنایی گسترده‌ای از جمله کیفیت «روح مکان» را به اثر ببخشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Semiotic Phenomenological Analysis of Place and Space in Location-Based TV Series (Case Study: Khane Sabz Series)

نویسندگان [English]

  • Poya Raissi 1
  • Masoud Naghashzadeh 2
  • Ramtin Shahbazi 3

1 M.A in Television Production-Drama, Department of Television, Radio and Television Production Faculty, IRIB University, Tehran, Iran.

2 Associate Professor, Department of Television, Radio and Television Faculty, IRIB University, Tehran, Iran. (Corresponding Author).

3 Ph.D. Student in Philosophy of Art, Art and Architecture Faculty, Central Branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Nowadays, many of the television series are location-based, and they have only a main fixed place. In some successful series of this category, it seems that the fixedness and lack of variation of the place (location), Not only doesn’t prevent the emergence of narrative, meaning and significant facilities related to the location, it also provides new opportunities. The main aim of the current study is to identify the semiotic-phenomenological aspects of place Transformation in location-based TV series. Therefore, the "Khane Sabz" series served as the research sample in order to answer the question of how a fixed place in a TV series can undergo different meaning changes and transformations. The research employed a Paris school semiotics method. Data collection involved taking notes from library resources and textualizing the research sample. The findings show that the place can take on multiple metaphorical attributes and undergo different transformations in despite its fixedness. Moreover, place in such a series can progress towards a transcendental state; and by transitioning into space, it can endow the series with varied phenomenological and significant effects, such as the quality of genius loci.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotic Phenomenology
  • Place and Space
  • Transcendental
  • Genius loci
  • Khane Sabz TV Series
بابک‌معین، مرتضی (1398). تحلیل چهار نظام زبانی فضایی با تکیه بر نظام‌های معنایی تعاملی اریک لاندوفسکی، دوماهنامۀ جستارهای زبانی، 10 (5)، 72-49.
براتی، ناصر (1394). تعریفی معناشناسانه- فرهنگی از مکان، فصلنامۀ هنر و تمدن شرق، 3 (8)، 3-10.
پرتوی، پروین (1394). پدیدارشناسی مکان، چاپ سوم، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
حامدسقایان، مهدی؛ شعیری، حمیدرضا؛ و رجبی، محمدفرزان (1392). بررسی استحالۀ مکانی در نمایشنامه کانال کمیل: رویکرد نشانه- معناشناختی، دوفصلنامۀ نامۀ هنرهای نمایشی و موسیقی، 3 (6)، 35-46.
رجب‌زاده طهماسبی، علی؛ شمشیربیگی، کیوان؛ و غلامعلی، اسدالله (1394). درام آپارتمانی در تلویزیون، تهران: نشر مهر نوروز.
رسام، مسعود؛ و بیژن، بیرنگ (1375). سریال تلویزیونی خانۀ سبز، تهران: صدا و سیما.
رضایی، رضا؛ گل‌فام، ارسلان؛ و آقاگل‌زاده، فردوس (1396). تحلیل نشانه- معناشناختی استعلای مکان در داستانِ کوتاه بزرگ بانوی روحِ من: خوانش پدیداری روایت، دوفصلنامۀ روایت‌شناسی، 1 (1)، 85-104.
رئیسی، پویا؛ نقاش‌زاده، مسعود؛ و شهبازی، رامتین (1399). واکاوی فرایند نشانگی ابژه در توسعۀ درام مجموعه‌های تلویزیونی (موردکاوی: مجموعه‌های خانۀ سبز و تئوری بیگ‌بنگ)، فصلنامۀ رسانه‌های دیداری و شنیداری، 14 (1)، 7-32.
شعیری، حمیدرضا (1392). نشانه‌-‌ معناشناسی دیداری: نظریه و تحلیل گفتمان هنری، تهران: سخن.
شعیری، حمیدرضا (1391). نوع‌شناسی مکان و نقش آن در تولید و تهدید معنا، مجموعه‌مقالات نشانه‌شناسی مکان، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: نشر سخن.
شهبازی، رامتین (1395). «مطالعۀ وجه دلالتی مکان در روایت فیلم کوتاه در نگاهی به دو مستند کوتاه: داستان یک شهر و ناگهان تو گم شدی»، نخستین همایش بین‌المللی فیلم کوتاه تهران.
گرمس، آلژیرداس ژولین (1389). نقصان معنا، (مترجم: حمیدرضا شعیری)، تهران: نشرعلم.
نوربرگ‌ شولتز، کریستین (1394). روح مکان‌- ‌به سوی پدیدارشناسی معماری، (مترجم: محمدرضا شیرازی)، چاپ پنجم، تهران: انتشارات رخداد نو.
Hallam, J. (2010).  Film, Space and Place: Researching a City in Film. New Review of Film and Television Studies, 8(3), 277-296.
Hansen, K. & Christensen, J. (2017). Norskov and the Logic of Place: The Soft Effect of Local Danish TV Drama Production.  International Journal of TV Serial Narratives, 3(1), 11-25.
McCurdy, K. M. (2012). Shoot on Location. London And New York: Routledge.
Seamon, D. (2018). Life Takes Place: Phenomenology, Lifeworlds, and Place Making. New York: Routledge.
Stedman, R. C. (2002). Toward a Social Psychology of Place: Predicting Behavior from Place-Based Cognitions, Attitude, and Identity. Environment and Behavior, 34(5), 561–581.
Tarasti, E. & Csinidis, J. L. (2009). Fondement de la Sémiotique Existentielle. Paris: Harmattan.