نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مطالعات سینما و تلویزیون، گروه تلویزیون، دانشکده تولید رادیو و تلویزیون، دانشگاه صداوسیما، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال، تهران، ایران. (نویسنده مسئول).

چکیده

ظرفیت‌های خاص عنصر زمان ، چونان علمی و هنری بودن آن ، که می‌توان در دراماتیک‌سازی پدیده‌ها مورد نظر قرار گیرد، ویژگی منحصربفردی به آن در مقوله سینما بخشیده و خوانش ‌های متفاوتی را دامن زده است، خوانش‌هایی که منجر به دریافت‌های متنوع می‌شود و قابلیت‌های نمایشی آن را هر چه بیشتر آشکار می‌سازد. یک خوانش متفاوت را از دریچه‌ی نظریه دریافت و خصوصیاتی که در زمینه‌ی پژوهش‌های مختلف ایجاد می‌کند، می‌توان جستجو نمود.هدف اساسی این پژوهش، پاسخ دادن به این پرسش است که سینما چگونه زمان را عرضه می‌کند و مخاطب چگونه زمان را دریافت می‌کند؟ این مقاله توصیفی – تحلیلی است. وجه توصیفی آن بحث زمان از منظر متفکرین و تمرکز روی زمان سینمایی است و جنبه تحلیلی آن به بازنمایی زمان سینمایی از دریچه نظریه دریافت، پرداخته است .برای گردآوری اطلاعات نیز از روش کتابخانه‌ای استفاده شده‌است. در نتیجه‌ی پژوهش نشان داده شده است که مواردی چون پایان باز، نشانه‌ها و رمزگان سینمایی، نگاه های منتقدانه ( نقد‌گرایی)، تکرار و دریافت ابعاد جدید، پرکردن فضاهای خالی داستانی، دریافت متفاوت و وابسته به شرایط فردی و فکری و پیشینی و در هربار تماشا و... ازجمله ویژگی‌هایی است که از طریق آن، مخاطب می‌تواند به دریافت پدیده زمان در سینما نایل گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis and Study of cinematic time from reception theory viewpoint

نویسندگان [English]

  • Ahmadreza Motamedi 1
  • Hoora Motamedi 2

1 Associate Professor, Department of Television, Radio and Television Production Faculty, IRIB University, Tehran, Iran.

2 M.A. in Architecture, Tehran North Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. (Corresponding Author)

چکیده [English]

The special capacities of the time element, such as the scientific and artistic nature of this particular phenomenon, which can be used in the dramatization of phenomena, has given it a unique feature in the category of cinema and has created different readings, readings that lead to various receptions. And reveals its dramatic capabilities . A different reading can be found through the sight of reception theory and the characteristics that creates in the field of various researches.

The main Research objective is to answer the question of how cinema presents time and how the audience receives time? As a result of research, it has been shown that items such as open ended, cinematic signs and codes, critical views (critique), repeating and receiving new dimensions, complete empty story spaces, different reception depending on individual, intellectual and prior conditions am, etc. are some of the features the audience by them can achieve the phenomenon of time in cinema.

کلیدواژه‌ها [English]

  • time
  • different readings
  • dramatic capabilities
  • reception theory
  • time cinematic
  • critique
ابراهیمی دینانی، غلامحسین و پیرمرادی، محمدجواد (1379). «مفهوم زمان در فلسفۀ برگسن»، نشریۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 4، شمارۀ 4، صص 95-.108.
       ابن سینا ، «الشفا الطبیعیات»؛ السماع الطبیعی، قم مکتبه آیه­الله مرعشی نجفی، 1405قمری.
استیونسون، رالف؛ و دبری، ژان (1387). «هنر سینما»، (مترجم: پرویز دوائی)، مؤسسۀ‌ انتشارات‌ امیرکبیر. چاپ چهارم.
اسلین، مارتین (1393). «دنیای درام»، (مترجم: محمد شهبا)، انتشارات هرمس. چاپ ششم.
اکبری، مجید (1394). «همپوشانی نقد و امر زیباشناختی در هنر نو ( نقد فعال‌تر از خیال)»، نشریۀ هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دورۀ 20، شمارۀ 1، صص 5-12.
برگسون، هنری ( 1371). «تحول خلاق»، (مترجم: علی قلی بیانی)، نشر فرهنگ واندیشه اسلامی، تهران.
امیرجلالی، محمد ( 1397). « تحلیل بازتاب کلیله و دمنه در مجلدات پنجگانۀ تاریخ وصاف از منظر نظریۀ دریافت»، فصلنامۀ متن‌پژوهی ادبی، سال 22، شمارۀ 77. صص 144-163.
بنایی، مهدی (1388). «تاریخ فلسفۀ غرب»، انتشارات بین‌المللی المصطفی.
پارسا، فروغ (1396). «درآمدی بر کاربست نظریۀ دریافت در تحلیل تاریخ تفسیر شیعه (مطالعۀ موردی: تفاسیر شیعی قرن چهاردهم هجری در ایران) »، نشریۀ مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، سال اول، شمارۀ دوم. صص 1-23.
پورجبار جاهد، بهروز (1385). «نظریۀ زمان در فلسفۀ ابن سینا»، فصلنامۀ علامه، شمارۀ 10، صص 92-115.
تادیه، ژان ایو (1390). «نقد ادبی در قرن بیستم». (مترجم: مهشید نونهالی). چ2. تهران: نیلوفر.
 
حسینی داورانی، عباس ( 1397). «نظریۀ دریافت و جامعه‌شناسی عکس»، فصلنامۀ چیدمان، سال اول، شمارۀ 1، صص 95-99.
رحیمیان، مهدی (1389). «سینما: معماری در حرکت»، انتشارات سروش، تهران.
روحانی ، علی؛ و ابوعطا املشی، عماد (1394). «نظریۀ خاطره-زمان هانری برگسون و تأثیر آن بر روایت در سینمای معاصر ایران»، نشریۀ نامۀ هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 15، صص 55-72.
زمانی، مهدی (1386). «تاریخ فلاسفۀ غرب»، دانشگاه پیام نور، تهران.
سلدن، رامان؛ و پیتر ویدسون (1384) . «راهنمای نظریۀ ادبی معاصر». (مترجم: عباس مخبر). تهران: طرح نو.
شفق، اسماعیل؛ و آذرپیرا (1396) . «تحلیل شعر آی آدمها و تفسیرهای آن بر اساس نظریه زیبایی‌شناسی دریافت»، فصلنامۀ نقد ادبی، سال10، شمارۀ 37، صص 136-160.
صافیان، محمدجواد؛ و امینی، عبدلله (1388). «مفاهیم «زمان» و «مکان» در فلسفه لایبنیتس»، فصلنامۀ خردنامه، شمارۀ 56، صص 33-44.
        صدرالدین ابراهیم شیرازی، «الحکمه المتعالیه فی الاسفارالاربعه»، جلد سوم، بیروت، دار احیاء                 التراث العربی،1981م.
فاضلی، فیروز؛ و تقی‌نژاد رودبنه، فاطمه (1395). «دیالکتیک دریافت‌های شعر "ری را"» ، فصلنامۀ نقد ادبی، سال9، شمارۀ 36، صص 98-119.
فتح طاهری، علی؛ و پارسا، مهرداد (1395). «هستی، زمان و سینما، بررسی تأثیر هانری برگسون بر فلسفۀ سینمایی ژیل دلوز»، نشریۀ هنرهای زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 21، شمارۀ 10. صص 35-50.
فتحی، علی؛ و آیت اللهی، حمیدرضا (1388). «زمان از دیدگاه ملاصدرا و برگسون. فصلنامۀ معرفت فلسفی». سال هفتم، شماره دوم، 131-150.
کاظمی، محمدرضا (1382). «روایت سینمایی؛ تجربه‌گری با زمان»، کتاب ماه هنر، شمارۀ 61و62. صص 130-136.
لوته، یاکوب (1381). «زمان روایی در فیلم، (مترجم: علی عامری مهابادی)، فصلنامۀ فارابی، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 4. صص 15-22.
مجتهدی، کریم ( 1378 ). « فلسفة نقادی کانت»، تهران: امیرکبیر.
مختاری گرچکانی، محمدعلی (1394). «چیستی زمان»، دوفصلنامۀ علمی تخصصی فلسفۀ اسلامی»، سال اول، شمارۀ اول. صص 84-98.
معتمدی، احمدرضا (1399). «معرفت حصولی؛ معرفت حضوری( آلزایمر)»، تهران. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی و دانشگاه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
مقدادی، بهرام (1393) . «دانشنامۀ نقد ادبی افلاطون تا به امروز». تهران: نشرچشمه.
موسوی کریمی، مسعود (1379). «زمان چیست؟»، مجلۀ نامۀ مفید، دورۀ 9، شمارۀ 3، صص 163-169.
نامورمطلق، بهمن (1387). «یائوس و آیزر: نظریۀ دریافت». پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر. ش 11، صص 93-110.
نجفی افرا، مهدی (1389). «زمان و هستی از دیدگاه ملاصدرا»، فصلنامۀ خردنامه، شمارۀ 60، صص 30-44.
نظرزاده، رسول (1382). «هرمتن ناتمام است (سیری در پدیدارشناسی نظریۀ دریافت مخاطب)»، فصلنامۀ فارابی، دورۀ 13، شمارۀ 2. صص 173-190.
نوروزی‌طلب، علیرضا (1385). «اصالت متن به مثابه مرجع نقد و تفسیر»، نشریۀ باغ نظر، دورۀ 3 ، شمارۀ 5. صص 100-111.
هایدگر، مارتین ( 1379). «مفهوم زمان در علم تاریخ»، (مترجم: مهدی صادقی)، فصلنامۀ نامۀ فلسفه، شمارۀ 9.
 
Jauss, H.R. (1982). "Toward an Aesthetic of Reception". Brighton: Harvest
Iser,Wolfang,(1985). "L’act de lecter",Paris;Mardaga
Jauss,H.R(1978) ".Pour une esthetique de lareception".Paris;Gallimard.