نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم انسانی، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران.

2 استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، واحد میبد، دانشگاه آزاداسلامی، میبد، ایران (نویسنده مسئول).

3 استاد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

این پژوهش درصدد بررسی سینمای دفاع مقدس در طول چهار دهه بعد از انقلاب اسلامی(1360-1400) است. . چارچوب نظری این پژوهش بر دو نظریه" مکمل – بازتاب" و "شکل دهی" ، استوار است.که طبق آن هنر، بازتابی از شرایط اجتماعی است و در عین حال برای شکل دهی به افکار عمومی جامعه ، از آن بهره برده میشود. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی برای درک عمیق تر ساختار و کار کرد آثار سینمایی دفاع مقدس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که به لحاظ آسیب شناختی، سینمای دفاع مقدس در طول چهل سال بعد از انقلاب اسلامی دچار بی مهری از سوی دولت ها، مسولین و نهاد های ذیربط واقع شده است. همچنین یافته ها نشان میدهد که اغلب فیلم های این ژانر ، به رغم دسته بندی های متفاوت ، چه در دسته منتقد جنگ و چه در گروه جنگی ، به دلیل حساسیت های ویژه این ژانر ، سعی در تبلیغ دفاع مقدس دارند. اگر چه در طی چهار دهه گذشته فراز و نشیب هایی در کمییت و کیفیت فیلم ها بوجود آمده است ، اما بازتاب وقایع دفاع مقدس کمتر مورد بررسی قرار گرفته و بیشتر فیلم ها سعی در شکل دهی به افکار عمومی داشته اند که البته در دراز مدت موفق نبوده اند. همچنین این پژوهش نشان میدهد ، در دولت ها و معاونت های سینمایی بعد از انقلاب که به مقوله سینما ی دفاع مقدس توجه کرده اند ، پیشرفت هایی را شاهد بوده است.




کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociology of Defa-e Moghadas (Holy Defense) Movies’ Genres in the Iranian Cinema (1981-2021)

نویسندگان [English]

  • Habibollah Mazandarani 1
  • Ali Mohammad Mazidi Sharafabadi 2
  • Sayyed Alireza Afshani 3

1 Ph.D. Candidate in Communication, Department of Communication, Faculty of Humanities, Meybod Branch, Islamic Azad Universdity, Meybod, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Social Communication Sciences, Faculty of Humanities, Meybod Branch, Islamic Azad University, Meybod, Iran. (Corresponding Author).

3 Full Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran.

چکیده [English]

 
This research analyzes Defa-e Moghadas (Holy Defense) cinema four decades after the Islamic Revolution (1982-2022) in terms of the sociology of art. The theoretical framework of the present research is based on two theories of “complementary reflection” and “formation” according to which, art is a reflection of the social conditions and is, meanwhile, enjoyed to shape the public opinion of the society. In this research, qualitative content analysis is used to delve into Defa-e Moghadas cinema’s works and their functions. The findings suggest that due to the delicate sensitivities of this genre, most of the movies under the genre, in spite of different categorizations and regardless of belonging to pro-war or anti-war groups, try to promote the holy defense. In spite of the ups and downs of Defa-e Moghadas cinema over the course of the last four decades, the reflection of the events during the holy defense has not been analyzed in a way as it deserved and most of the movies in this genre have tried to shape the public opinion while they were unsuccessful to do so in the long run. This research also shows that Defa-e Moghadas cinematic productions all tried to persuade, promote and propagate the culture of resistance, martyrdom, and sacrifice among people.



کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociology of Cinema
  • Defa-e Moghadas (Holy Defense) Movies
  • Complementary Reflection Theory
  • Formation Theory
ثابتی، مسعود؛ 1386. مروری بر سه دهه سینمای جنگ در ایران: دست‌مایه‌ای برای آفرینش‌های سینمایی، فصلنامه سوره اندیشه، 35، 39- 45.
شیرازی‌، علی (1387)، مجله سوره‌، آذر ماه 1387، شماره 31.
یوسفی، رسول؛ ابن‌الدین، محسن؛ حداد، فاطمه؛ 1398. رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تقاضای سینمای دفاع مقدس درجوانان (مطالعه موردی مدرسه سینمایی حوزه هنری انقلاب اسلامی)، فصلنامه شاهد اندیشه، 1، 40- 63.
عرفان‌منش‌، جلیل (1397)، فرهنگ‌نامه سینمای دفاع مقدس. سازمان هنری و سینمایی دفاع مقدس.
ترابی‌، علی اکبر. (1376). جامعه شناسی هنر و ادبیات‌، انتشارات فروغ آزادی.
دانش، مهرزاد؛ 1392. آسیب شناسی جنگ در سینمای ایران». فصلنامه سینمایی فارابی، 19(1)، 98- 99.
راود راد‌، اعظم (1383). نظریه جامعه شناسی هنر و ادبیات‌، انتشارات دانشگاه تهران.
رامین‌، علی (1387). مبانی جامعه شناسی هنر. انتشارات نی.
ازکیا‌، مصطفی و همکاران (1386)، جامعه شناسی روستایی در آئینه سینمای ایران. فصلنامه معاونت فرهنگی و ارتباطات‌، سال سوم‌، شماره 10.
گال‌، مردیت و همکاران (1382)، روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی (جلد اول ). ترجمه احمدرضا نصر و همکاران‌، انتشارات سمت.
مرتضوی فهمی‌، فاطمه. منادی‌، مرتضی (1389)، مقاله : دفاع مقدس در گذر از سینمای ایران.
به پژوه‌، احمد و فریده‌، نوری (1381)، تأثیر نقاشی درمانی در کاهش رفتار‌های پرخاشگرانه‌ی دانش‌آموزان عقب‌مانده ذهنی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
فیشر‌، ارنست (1385)، ضرورت هنر در روند تکامل اجتماعی‌، ترجمه فیروز شیروانلو‌، انتشارات توس.
هینیک‌، ناتلی (1384)، جامعه شناسی هنر‌، ترجمه عبدالحسین نیک گهر‌، انتشارات آگاه.
دانش، مهرزاد؛ 1393. سهم سینمای ایران در بازنمایی دفاع مقدس، فصلنامه مردم سالاری. ش3581، (هفتم خرداد)، 12.
راستین، شادمهر؛ (1373). فیلم‌شناسی سینمای جنگ و دفاع مقدس، فصلنامه فیلم. سال 12، 165، ص 111- 100.
کریمی، ابراهیم؛ (1392). بررسی دو ژانر متفاوت در سینمای جنگ جهان،به آدرس: سخن آنلاین. خرداد 1392. تاریخ بازیابی 25 آذر 1392.
یونگ، کارل گوستاو؛ (1383)، روانشناسی ضمیر ناخودآگاه‌، ترجمه محمدعلی امیری‌، انتشارات علمی و فرهنگی‌، تهران.
شهیدی، مهرداد؛ (1373). ملاحظات تبلیغاتی درباره‌ی سینمای جنگ. محمدقاسم فروغی جهرمی (ویراستار) مقالات برگزیده چهارمین کنفرانس بررسی دفاع مقدس: راه‌های حفظ آثار فرهنگی دفاع مقدس، تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس.
فراستی، مسعود؛ (1392). فرهنگ فیلم‌های جنگ و دفاع ایران، نشر ساقی، تهران، چاپ اول.
قاضی میرسعید، حکمت؛ (1362). کارنامه‌ی 8 ساله دفاع مقدس در سینمای جنگ. فصلنامه صف، 162، 49- 46.
معدنی، سعید، (1391). جامعه شناسی سینمای جنگ و دفاع مقدس. تهران: انتشارات بهمن برنا.
متین‌پور، مظفر؛ (1384). ریخت شناسی ادبیات سینمای دفاع مقدس با قلم‌های طلایی، فصلنامه سینما، 711، 12.
مهدلو، روح اله؛ (1387). سینمای دفاع مقدس در بوته تحلیل»، ماهنامه بشری، 69- 62.
مهدی زاده، سید محمد؛ (1387). رسانه و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
نقیبی اصفهانی، مریم سادات؛ فهیمی‌فر، علی‌اصغر؛ اسفندیاری، شهاب؛ (1397). تبیین ساختارگرایانه سینمای دفاع مقدس (مطالعه موردی مهاجر و لیلی با من است)، رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دوفصلنامه علمی - پژوهشی، سال هشتم، 1، 236- 215.
مرتضوی قهی فاطمه، منادی مرتضی. بررسی مفاهیم صلح و خشونت در فیلم‌های سینمای دفاع مقدس.(1387).
معدنی، 1391، به نقل از خزایی ، 1393
مکوندی و همکاران .1396.
سربندی، فرناد. حاجیانی، ابراهیم. امیری صالحی، سیدرضا. " تحلیل سیاست‌های فرهنگی و عملکرد دولت‌های پس از انقلاب اسلامی در حوزه اقتصاد سینما. فصلنامه رسانه و فرهنگ.1399.
 
Black, Joel (2002), The Reality Effect, New York: Routledge.
Dayer, Richard. (2005). White, in Film Theory: Critical Concept in Mediaand Cultural Studies, Volume 3, Routledge