نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران. (نویسنده مسئول).

2 دانشیار گروه سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران .

3 دانشجوی کارشناسی‌ارشد سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر ، تهران، ایران.

چکیده

مجموعه‌ی روایت فتح یکی از شاخص‌ترین سری مستندهای مربوط به جنگ هشت‌ساله‌ی ایران و عراق است و به‌نوعی به تاریخ مصور دفاع مقدس تبدیل شده است. سیدمرتضی آوینی نویسنده، تدوینگر و چهره اصلی تولید این مجموعه، برای توصیف رویکرد و شیوه تولید این مجموعه از اصطلاح «مستند اشراقی» استفاده می‌کرد. مبانی نظری، فلسفی و همچنین جهان‌بینی آوینی سبب شده است که این مجموعه در میان همتایان خود شاخص شود. فضاسازی یکی از مهم‌ترین عناصری است که آوینی به‌وسیله آن اندیشه و ایدئولوژی خود را در بافت و بطن فیلم نقطه‌گذاری می‌کند. این پژوهش با تحلیل نحوه استفاده از سه تمهید تدوین، گفتار روی تصویر و مصاحبه نشان می‌دهد که مهم‌ترین ویژگی‌های فضاسازی در روایت فتح به چه شکلی تحقق یافته‌اند و در نهایت با نظر به ویژگی‌های این مجموعه مستند، برخی ابهامات موجود در مفهوم سینمای اشراقی را مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد که در بنا نهادن فضای خاص این مجموعه، تدوین مهم‌ترین و مؤثرترین تمهید مورداستفاده آوینی در تحقق این امر است. این مقاله همچنین به بررسی انتقادی کاربرد مفاهیمی مانند واقعیت، خودبنیادی، سوبژکتیویته و مونتاژ در آثار آوینی پرداخته و برخی ابهامات در این زمینه را تبیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Construction of space in Ravayat-e fath Series: A Critical Study of the Characteristics of Illuminationist style from the perspective of Seyed Morteza Avini

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Goharbakhsh 1
  • Shahab Esfandiary 2
  • Pedram Rostami 3

1 M.A. Student in Cinema, Faculty of Cinema and Theater, University of Art, Tehran, Iran. (Corresponding Author).

2 Associate Professor, Faculty of Cinema and Theater, University of Art, Tehran, Iran.

3 M.A. Student in Cinema, Faculty of Cinema and Theater, University of Art, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The Ravayat-e fath series is one of the most valuable documentary series about the eight-year period of the Iran-Iraq war and has some‌how become the visual history of the Holy Defense. Avini called his method in this series, illuminating(Sabke Eshraghi).Theoretical and philosophical foundations as well as Avini's worldview have made this series stand out among its peers. Construction of space is one of the most significant elements through which Avini points his thoughts and ideology in the context of the film. This research analyzes the three devices of editing, voice over and interview to demonstrate the way in which the most noticable features of space-creation in the narration of Ravayat-e fath have been fulfilled and finally by considering the characteristics of this series, puts the spotlight on the ambiguities of the illuminationist style. The findings show that despite the importance of each of the three devices in constructing space, editing is avini's most considerable tool for this purpose. In addition, the paper critically examines Avini's use of concepts such as reality, autonomous reason, subjectivity and montage and highlights some ambiguities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seyed Morteza Avini
  • Ravayat-e fath series
  • Illuminationist style
  • Construction of space
آوینی، سید مرتضی (1368). «منشور تجدید عهد هنر»، نشریۀ سوره، ش 1.
___________ (1378). آینۀ جادو: جلد سوم، مقالات، تهران: نشر ساقی.
___________ (1396). گنجینۀآسمانی: گفتار متن­های روایت فتح، تهران: نشر واحه.
___________ (1397). حقیقت: گفتار متن یک مجموعۀ مستند، تهران: نشر واحه.
___________ (1398 الف). آینۀ جادو: جلد، اول مقالات سینمایی، تهران: نشر واحه.
___________ (1398 ب). آینۀ جادو: جلد دوم، نقدهای سینمایی، تهران: نشر واحه.
احمدی، بابک (1370). تصاویر دنیای خیالی، تهران: نشر مرکز.
احمدی، جمال (1399). در پس آینه، رهیافت­هایی از حکمت متعالیه به سینما، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
اسفندیاری، شهاب (1393). سینمای ملی و جهانی شدن، (مترجم: مسعود اوحدی). تهران: نشر سروش.
اسفندیاری، شهاب؛ پیراوی­رانک، مرضیه؛ حسینی، سید عماد؛ و شایان، سناء (1396). «نسبت ماهیت سینما با دین و هویت ملی: رهیافتی انتقادی به دیدگاه‌های سید مرتضی آوینی»، نامۀ هنرهای نمایشی و موسیقی. ش 18.
اسلامی، مجید (1386). مفاهیم نقد فیلم. تهران: نشر نی.
بازن، آندره (1395). سینما چیست؟، (مترجم: محمد شهبا). تهران: انتشارات هرمس.
بوردول، دیوید؛ و تامسون، کریستین (1394). هنر سینما، (مترجم: فتاح محمدی). تهران: نشر مرکز.
تامپسون، کریستین (1377). روش نئوفرمالیستی نقد فیلم، (مترجم: محمد گذرآبادی). نشریۀ فارابی. ش 31: 137-115.
حافظ­نیا، محمدرضا (1391). مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
خزاعی، محمد (1393). سینمای دفاع مقدس، نگاهی از برون، (مترجم: محمد معماریان). تهران: نشر ساقی.
داوری اردکانی، رضا (1390). دربارۀ غرب، تهران: انتشارات هرمس.
دو­ویکتور، انیس (1399). روایت جنگ در دل جنگ، با نگاهی به مستندهای سید مرتضی آوینی، (مترجم: محمد مهدی شاکری). تهران: نشر واحه و بنیاد سینمایی فارابی.
دهقان­پور، حمید. (1391). سینمای مستند ایران و جهان، تهران: انتشارات سمت.
رحیمیان، مهدی (1389). سینما، معماری در حرکت، تهران: انتشارات سروش.
زکریایی کرمانی، ایمان، الستی، احمد و حمیدزاده، عبدالله (1397). «واکاوی نحوۀ معناسازی در فیلم مستند «رضا» از مجموعۀ «روایت فتح» براساس شیوه‌های (بیل نیکولز) و الگوی تحلیل پنج سطحی (رولان بارت)». پژوهش­های ارتباطی، ش 95: 67-35.
صادقی، هادی (1383). «ایمان در اسلام». فصلنامۀ انجمن معارف اسلامی ایران. ش 1 :102-75.
طائی، محمدعلی (1396). واقع­گرایی اسلامی به­مثابه نظریۀ فیلم؛ مرتضی آوینی و نظریۀ فیلم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
قاسمی، بهزاد (1397). «ارزیابی تأثیر فرهنگ شهادت­طلبی انقلاب اسلامی در جهان اسلام و عرصه بین­الملل». فصلنامۀ مطالعات سیاسی جهان اسلام، ش 28: 113-91.
کیلبرن، ریچارد و آیزود، جان (1385). مقدمه­ای بر مستند تلویزیونی، مواجهه با واقعیت. (مترجم: محمد تهامی­نژاد). تهران: اداره کل پژوهش­های سیما.
مددپور، محمد (1384). سینمای اشراقی: سینمای دینی و هنر اشراقی شهید آوینی با نظری به عکاسی اشراقی. تهران: انتشارات سورۀ مهر.
معززی‌نیا، حسین (1388). سینما و افق‌های آینده: جست‌وجویی در آرا و افکار سیدمرتضی آوینی. تهران: مرکز گسترش.
یحیایی، محمد؛ پورالخاص، شکرایی؛ و ظهیری، بیژن (1398). «وجوه ادبیت در فیلم مادر اثر علی حاتمی». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، ش 21: 59-93.
Karimabadi,Mehrzad.(2011). Manifesto of Martyrdom: Similarities and Differences between Avini's Ravaayat-e Fath [Chronicles of Victory] and more Traditional Manifestoes. Iranian Studies44(3), 381-386.‏
Varzi, Roxana. (2006). Shooting Soldiers, Shooting Film: The Cinema of the Iranian Sacred Defense.Duke University Press,‏ 76-105.