نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران (نویسنده مسول).

2 استادیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

خانواده از جمله مضامین و بن مایه های محوری مجموعه‌های تلویزیونی است. پژوهش حاضر به مطالعۀ نشانه‌شناختی یکی از پربیننده‌ترینِ این مجموعه‌ها، باعنوان لحظۀ گرگ و میش، می‌پردازد که موضوع اصلی آن تحول خانواده در دهه‌های گذشته است. از مدل نشانه‌شناسی جان فیسک برای تحلیل متن استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که لحظۀ گرگ و میش با کاربست انواع مختلف رمزگان سعی در دراماتیزه‌کردن سویه‌های عادی زندگی خانوادگی و ایده‌آلیزه‌کردن خصایل پیشامدی آن دارد تا شکلی از خانوادۀ آرمانی را که غیرتاریخی و ماورایی است به‌منزلۀ الگو معرفی کند. ویژگی‌هایی مثل اقتدار مردانه، خانوادۀ گسترده، فرزند‌آوری و همسرگزینی ستایش می‌شود و برای تعارض‌ها و واگرایی‌هایی خانواده صرفاً راه‌حل‌هایی اخلاقی و فردی تجویز می‌شود. خانوادۀ آرمانی پاسخ‌گویی تمامی نیازها و خواسته‌های اعضا است و یگانه مأمن باثبات و تسلابخش است که فرد باید در پناه آن به جستجوی کمال برآید. برخی از عمده‌ترین مضامین این مجموعه که در سطح هر سه نوع رمزگان برساخت و بازنمایی می‌شود عبارتند از: نوستالژی گذشتۀ طلایی؛ بازتولید ایدئولوژی مردسالاری؛ دراماتیزه کردن امور روتین و روزمره از طریق خلق صحنه‌ها، نماها و سکانس-های نامتعارف؛ توجیه اطاعت فرد از نهادهای ریشه‌دار سنتی؛ پنهان نمودن نقش ساختارهای اجتماعی؛ روانشناسانه کردن مسایل اجتماعی؛ ارایۀ راه‌حل فردی برای غلبه بر شکاف نسلی؛ برجسته کردن نقش افراد در کم‌رنگ‌شدن اعتماد اجتماعی؛ و بازنمایی تنوع گروه‌های اجتماعی و سبک‌های زندگی در قالب دوگرایی خیر و شر.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semiotic analysis of family representation in television Series (Case Study: Lahzaye Gorgo Mish)

نویسندگان [English]

  • jamal Mohamadi 1
  • Sedige Piri 2
  • Bakhtiar Gharibi 3

1 Associate professor in Department of Sociology, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran, (Corresponding Author).

2 Assistant professor in department of sociology, faculty of social sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

3 M.A. in sociology, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.

چکیده [English]

The family is one of the main themes or motives in television series. These series, just like any other media products, attempt to encode their preferred meanings and messages in different technical, social and ideological levels . This article is to do a semiotic study about one of the most popular series named Lahzaye Gorgo Mish whose central theme is about the transformation of family in recent past decades. The theoretical constructs include family transformation in late modernity, the integration/ contradiction of the family, and the media construction of family. We have used semiotic model developed by John Fiske for text analysis. It is concluded that this series, through using different social and technical codes, is an attempt to dramatize the usual aspects of everyday life and idealize its incident features in order to represent an ideal form of family which is ahistorical and transcendental. Elements like patriarchy, extended family, reproduction are deserved and contradictions and divergences are introduced as problems that are solved only by way of ethical and personal solutions. It is claimed that the ideal family is a response to all the needs and demands of the members and is the only safe place for the individuals to seek perfection. Some of the main themes of this series include: nostalgia for the golden past, the reproduction of patriarchal ideology, the justification of traditional authority, concealing of social structures, introducing individual solutions for intergenerational gap and highlighting the role of the individuals in in decreasing social trust.

کلیدواژه‌ها [English]

  • TV series
  • family transformation
  • semiology
  • representation
استم، رابرت (1393). مقدمه‌ای بر نظریۀ فیلم، (گروه مترجمان)، به کوشش احسان نوروزی، تهران: سورۀ مهر.
 استوری، جان ( 1385). مطالعات فرهنگی دربارۀ فرهنگ عامه، (مترجم: حسین پاینده). تهران: انتشارات آگه.
اعزازی، شهلا (1386). روند نمایش خانواده در تلویزیون، فصلنامۀ پژوهش و سنجش، 14 (52):  8 تا 34.
بارکر، کریس (1391). مطالعات فرهنگی. (مترجم: مهدی فرجی و نفیسه حمیدی). تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بشیر، حسن؛ و اسکندری، علی (1392). بازنمایی خانوادۀ ایرانی در فیلم یک حبه قند، تحقیقات فرهنگی ایران، 6 (2)، 143 تا 161.
بلیکی، نورمن (1387). طراحی پژوهش­های اجتماعی، (مترجم: حسن چاوشیان)، تهران: نشر نی.
سرایی، حسن (1385). تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیتی ایران. نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 2: 37-60.
سعیدی، میلاد؛ و دهدست، کوثر (1398). تحلیل نشانه‌شناسی ساختار خانواده در سینمای دهۀ 70 و 90 ایران، پژوهش‌های مشاوره، 18 (72).  
رضوی‌پور، عرفانه (1388). بررسی عوامل جامعه‌شناختی و روان­شناختی مؤثر بر پدیدۀ خشونت روانی علیه زنان در خانواده (مطالعات موردی شهری اصفهان). پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
فیسک، جان (1386). درآمدی بر مطالعات ارتباطی. (مترجم: مهدی غبرایی). تهران: دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه­ها.
گیدنز، آنتونی (1394). تجدد و تشخص، (مترجم: ناصر موفقیان)، تهران: نشر نی.
گیو‌یان، عبدالله؛ و سروی­زرگر، محمد (1388). بازنمایی ایران در سینمای هالیوود، تحقیقات فرهنگی ایران، 2 (4): 147- 177.
محمدی، جمال؛ و کریمی، مریم (1390). تحلیل قرائت زنان از مجموعه‌های تلویزیون. تحقیقات فرهنگی ایران، 1 ، 77-49 .
معینی‌فر، حشمت­السادات؛ و محمدخانی، نجمه (1390). بازنمایی الگوی مصرف یک خانوادۀ امریکایی: سیسمون‌ها در اوقات فراغت، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، 4 (1): 105-128.
موحدی، محمدباقر؛ و حیدری، حسین (1390). بازنمایی دین در سینمای ایران: تحلیل محتوای کیفی فیلم سینمایی طلا و مس. فصلنامۀ دین و رسانه، 4:  69-89.
هاشمی‌زاده، رضا؛ دلاور، علی؛ و مظفری، افسانه (1396). هویت ایرانی و سینما ؛ بازنمایی هویت ایرانی در فیلم مادر. مطالعات ملی، 18 (1) : 85-102.
هال، استوارت؛ و لاندی، نات (1389). باز‌اندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ، (مترجم: مسعود آریایی‌نیا)، تهران: انتشارات سروش.  
 
Alcoff, L. (1988). “Cultural Feminism versus Post-structuralism: The Identity Crisis in Feminist Theory”. Signs: Journal of Women and Culture, 13(3), PP 405-436.
Appelrouth, S., & Oredes, L. (2006). Sociological Theory Contemporary Era, Pire Fer Press.
Barker, C., & Galasinski, D. (2001). Cultural Studies and Discourse Analysis, London. Thousand Oaks, New Delhi: SAGE.
Butler, J. (1987). Subject of Desire: Hegelian Reflection in Twentieth Country France. New York: N.Y.Columbiab University Press.
Demant, P. R. (2006). Islam vs. Islamism: The Dilemma of the Muslim World. London: Praeger
Foucault, M. (1983). The Subject and Power. In H. Dreyfuss &P. Rabin (Eds). Beyond structuralism and Hermon tics. Sussex: Harvester Press.
Hall, S. (1996). Who Needs Identity? In S. Hall & P. Duguay (Eds). Questions of Cultural Identity. London: SAGE.
Hawkes, D. (2003). Ideology. London and New York: Routledge.
Malpas, S. (2005). The Postmodern (The New Critical Idiom). New York: Routledge.