نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری فلسفه هنر، گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران .
2 دانشیار گروه نمایش، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
3 استاد گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده
در قرن بیستم، چرخش‌های مطالعات زبانی در حوزۀ فلسفۀ زبان، بر بسیاری از شاخه‌های دیگر فلسفه، همچون مطالعات تخیل در هنر نیز تأثیر گذاشت. لودویک ویتگنشتاین در جایگاه یکی از چهره‌های فلسفۀ زبان در قرن بیستم،کوشید فلسفۀ زبان را از حوزۀ نظریه برهاند و به روش نزدیک کند. بنابراین گزاره‌های او- به‌خصوص در دورۀ متأخر- راهی است برای شناختن کارکردهای زبان درراستای روش‌مندی دستورزبان. هدف از نگارش این مقاله، دست‌یابی به شیوه‌های بسط زبان نمایشی، با نگاهی به روش دستور زبان تخیل بر پایۀ آرای ویتگنشتاین است. در این راستا، فیلم‌نامۀ «وقت دیگر، شاید» اثر بهرام بیضایی، برگزیده شده که بازی‌های زبانی تخیل در آن مشهود است. در این پژوهش، به این سؤال پاسخ داده شده که چگونه روش ویتگنشتاین در دستور زبان تخیل، می‌تواند منجر به بسط زبان دراماتیک شود؟ بر همین اساس، این فرضیه قوت می‌گیرد: به‌نظر می‌رسد بیضائی، عناصر مختلفی را با درهم‌آمیزی دستور بازی‌های زبانی متفاوت تخیل درهم آمیخته تا به گسترش زبان نمایشی اثر یاری رساند. این پژوهش، براساس هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، بر پایۀ روش کیفی و بر مبنای ماهیت توصیفی انجام گرفته است. براساس نتایج، روش تخیل‌پردازی و شکل‌گیری دستور بازی زبانی آن در فیلم‌نامۀ مورد نظر، دارای شکل‌های متفاوتی بوده و منجر شده بیضائی روش‌های متفاوت کلامی را در گفت‌و‌گونویسی و تصویرسازی درهم آمیزد و با روش تخیل شبکه‌ای، به تولید دستور زبانی ویژه دست یابد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Wittgenstein’s Imaginative Language Structure as a Way of Expansion of the Drama (With a Look at the Scenario of “Maybe, Another Time!”)
نویسندگان [English]
- Ramtin ShahbaziGharloghi 1
- Mohammad Aref 2
- Mostafa Mokhtabad Emrei 3
1 Ph.D. in Philosophy of Art, Department of Art Research, Faculty of Arts and Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University Tehran, Iran.
2 Associate Professor in Theater Department, Faculty of Arts and Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
3 Professor in Dramatic literature Department, Art Faculty, Tarbiyat Modares University, Tehran. Iran.
چکیده [English]
In the twentieth century, the rotations of language studies in the philosophy of language have affected many other branches of philosophy, including imagination studies in arts. Ludwig Wittgenstein, in the position of one of the figures of the philosophy of language in the twentieth century, tried to shake off the philosophy of language from being merely theoretical and make it nearer to method. So, his reports -particularly in the recent era- are the ways to recognize the functions of language in line with the method-orientation of the structure. The purpose of writing this article is to access the expansion ways of dramatic language, with an eye to imaginative language structure based on Wittgenstein’s opinions. Accordingly, the scenario of “Maybe, Another Time!” by Bahram Beizaei was chosen in which the linguistic games are clear. In this research, this question has been answered: how can Wittgenstein’s method in the imaginative language structure result in the expansion of dramatic language? On this very basis, this hypothesis is strengthened: it seems that Beizaei has combined different elements by mixing various structures of imaginative linguistic games to help with the expansion of the dramatic language of the work. This research is applied in terms of the goal and qualitative in terms of the documentary data collection method, and it has been conducted based on descriptive nature. According to the results, imagination-generation and formation of its linguistic game in the addressed scenario, possesses different forms and has led Beizaei to combine different verbal methods in dialogue-writing and illustration, and achieve the production of a special linguistic structure by network imagination method.
کلیدواژه‌ها [English]
- Imagination
- Late Wittgenstein
- Beizaei
- “Maybe
- Another Time!” Scenario
- The Philosophy of Language
- Drama
آلن، ریچارد؛ و تروی، ملکم (1395). ویتگنشتاین نظریه و هنر، (مترجم: فرزان سجودی). تهران: فرهنگستان هنر
استراس، آنسلم؛ و کوربین، جولیت‌ام (1390). اصول روش تحقیق کیفی: نظریۀ مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، (مترجم: بیوک محمدی). تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بیضائی بهرام (1368). وقت دیگر، شاید. تهران: ابتکار
حسینی، مالک (1394). ویتگنشتاین و حکمت. تهران: انتشارات سروش
داوری اردکانی، رضا ( 1378). «ویتگنشتاین: متفکر زبان». نامۀ فرهنگ بهار. شمارۀ 34، 144-154.
شهبازی قارلقی، رامتین؛ عارف، محمد؛ و مختاباد امرئی، مصطفی (1401). سازوکار غیاب به‌مثابۀ بازی زبانی تخیل در فیلم‌نامۀ «دربارۀ الی» اثر اصغر فرهادی براساس آرای ویتگنشتاین. جستارهای زبانی. دورۀ 13. شمارۀ 4. 529.-499
علایی، مشیت (1386). «از نگریستن تا اندیشیدن: درآمدی بر ویتگنشتاین» هنر و معماری. زیباشناخت. شمارۀ 17. 46-31.
مالپاس، سایمون (388). ژان- فرانسوا لیوتار. (مترجم: بهرنگ پورحسینی). تهران: مرکز.
مهدوی‌‌نژاد، محمدحسین؛ علی‌زمانی، امیرعباس؛ صادقی، افلاطون؛ شکیبی، زینب (1394). ارتباط زبان و معنا در سنت فلسفۀ تحلیلی: با تأکید بر آرای ویتگنشتاین. فصلنامۀ فلسفه و کلام، دورۀ 9. شمارۀ 16. 215-236.
ووخترل، کورت؛ و هوبنر، آدولف (1393). ویتگنشتاین. (مترجم: محمد همتی)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
ویتگنشتاین، لودویک (1399). تحقیقات فلسفی. (مترجم: مالک حسینی). تهران: نشر هرمس و کرگدن.
ویتگنشتاین، لودویک (1398). رسالۀ منطقی- فلسفی. (مترجم: مالک حسینی). تهران: نشر هرمس و کرگدن.
ویتگنشتاین، لودویک (1397). برگه‌‌ها. (مترجم: مالک حسینی). تهران: نشر هرمس.
- Kripke Saul (1982). Wittgenstein on Rules and Private Language an Elementary Exposition, Massachusetts, Harvard University Press
Abraham Anna)2020(. The Cambridge Handbook of the Imagination, Cambridge.
Glock, Hans-Johann, 1996, A Wittgenstein Dictionary, New York Oxford, University Press
Grayling Anthony Clifford )1996). Wittgenstein A Very Short Introduction, London, Oxford University Press
Hudson W. Donald (1975). Wittgenstein And Religious Belief, New York, Johon Knox Press
Hanfling, Oswald,1989, Wittgenstein´s Later Philosophy, Londen, Palgrave Macmillan
Kenny Anthony)2006(. Wittgenstein, Massachusetts, Harvard University.
Kind Amy )2016(. The Routledge Handbook of Philosophy of Imagination. New York, Routledge.
Pears David Francic )1970(. Ludwig Wittgenstein, New York, Viking Press.
Read Rupert, Phil Hutchinson (2005). Memento: A Philosophical Research,An Article in The Book Film as Philosophy, Essays in Cinema After Wittgenstein and Cavell, USA, Palgrave Macmillan.
Savickey, Beth (2017), Improvisation and Imagination in Wittgenstein’s Investigation, An article in the book Wittgenstein on Aesthetic Understanding, Edited by: Garry L. Hagberg, published by Springer Nature, Switzerland.
)