نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی گروه مدیریت برنامه‌ریزی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد خوراسگان (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی

3 کارشناسی ارشد مدیریت فرهنگی

چکیده

این پژوهش، با هدف بررسی مؤلفه‌های فرهنگی مجموعه انیمیشن‌های پربیننده کودکان انجام یافت. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی بود. جامعه آماری شامل 15 قسمت مجموعه انیمیشن باب اسفنجی، شلوار مکعبی تولید شده توسط کمپانی نیکلودین بود و همه این انیمیشن‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین یافته های به دست آمده در پنج گروه اصلی شامل: ارزش‌ها، هنجارها، ضدهنجارها، نمادها و هویت دسته بندی شد. نتایج نشان داد که این مجموعه کارتونی با ارائه و تبیین ارزش‌های اجتماعی، دینی و اقتصادی و هنجارهای قانونی در جامعه‌پذیری مخاطبان نقش داشته، الگوهای رفتاری در برقراری انواع روابط اجتماعی را معرفی کرده و خشونت، بی‌احترامی به دیگران و رفتارهای غیراخلاقی و غیرقانونی را نیز در معرض دید بینندگان قرار می دهد. همچنین در این کارتون از نمادهای غیرکلامی برای انتقال پیام‌ها بسیار استفاده شده است. این مجموعه انیمیشن از انواع نمادها در جهانی کردن هویت تمدن غربی بهره گرفته به‌طوری که بیننده در هر جای دنیا که باشد با فرهنگ امریکایی کاملاً ارتباط برقرار می‌کند. مؤلفه‌هایی مانند ارزش اجتماعی، خشونت، نمادهای غیرکلامی و هویت تمدن غربی در مجموعه انیمیشن «باب اسفنجی، شلوار مکعبی» بیشتر بکار رفته و به هنجارها در مقایسه با ارزش‌ها و ضدهنجارها کمتر پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of Cultural Identity Dimensions in SpongeBob Animation Series

نویسندگان [English]

  • faezeh taghipour 1
  • sepehr khalaji 2
  • asieh moeini 3

1 Faculty membe

2 Director of Public Relations

3 -

چکیده [English]

This study examined the cultural component of popular children's animations. Comparative method of qualitative content analysis was performed. The animations to be analyzed include 15 episodes of  the an American animated television series "SpongeBob Square Pants" which was produced by Nickelodeon company. The results were classified into five main groups based on the research questions including: 1- values ( social values, religious values and economic values), 2- norms ( legal behavior, loving behavior, respect for others, punished violators respect to the customs , law enforcement and compliance with other conditions), 3-anti-norms (violence, disrespect for others, immoral behavior, illegal behavior, codes of behavior, behavior contrary to the customs, disregard for the feelings of others, lack of accountability and inattention to religious behavior, unlike the others), 4- symbols (verbal and non- verbal symbols) and 5- identity (professional identity, national identity, cultural identity, civilizational identity and ethnic identity). The study concluded that social, religious and economic values and legal norms provided by these series are involved in the socialization of audience and introduction of the established social behavior patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Value
  • Animation
  • SpongeBob
  • Symbol
  • The norm
  • Identity
اسمیت، آلفردگود(1382). ارتباطات و فرهنگ، ترجمة طاهره فیضی، ا‌کرم هادی‌زاده مقدم و مهدی بابایی اهری، چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.
امیدی، مهدی(1391). جاسوس‌ها از انیمیشن‌ها بیرون می‌آیند، روزنامه کیهان، 23 مرداد 1391.
بشیر، حسن و جواد جواهری(1396). «تحلیل انیمیشن‌های هالیوودی با رویکرد تربیتی»، مجله علمی ـ پژوهشی تحقیقات فرهنگی ایران، شماره1: 116-87.
پستمن، نیل(1381). تکنوپولی: تسلط فرهنگ بر تکنولوژی، ترجمة صادق طباطبایی، تهران: انتشارات اطلاعات.
تقی‌پور، فائزه؛ سودابه حشمتی و حسین باغ شیخی(1396). هویت فرهنگی در سفرنامه‌های عصرصفویه، کاشان: انتشارات سوره.
جنکینز، ریچارد(1381). هویت اجتماعی، ترجمة تورج یار احمدی. چاپ اول. تهران: نشر شیرازه.
ربی زاده، ‌مهدی(1395) ابعاد اقتصادی ـ فرهنگی کاراکتر و انیمیشن باب اسفنجی،‌ سایت فناوری فرهنگی ایران. قابل دسترس در: باب ـ اسفنجی/http://fanafar.ir.
روح‌الامینی، محمود(1381). زمینه فرهنگ شناسی: تالیفی در انسان شناسی فرهنگی و مردم شناسی، چاپ ششم. تهران: نشرعطار.
رفیع‌پور، فرامرز(1381). آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌‌شناسی کاربردی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
رضایی بایندر، محمدرضا(1382). درآمدی بر نقش تلویزیون در تربیت دینی کودکان و نوجوانان، پژوهش‌های ارتباطی( پژوهش و سنجش)،مرکز تحقیقات صداوسیما.
سلیمی کوچی، ابراهیم و رضوان صادقی قهساره(1395). «بازنمایی تغییرکلیشه‌های جنسیتی در پویانمایی باب اسفنجی و رابطه آن با لیبرالیسم فرهنگی و اقتصادی»، فصلنامه علمی ـ ترویجی وسایل ارتباط جمعی، شماره3: 157-133.
شفیعی، مژده؛ ماندانا منگلی و محمد حجت(1394). بررسی انیمیشن باب اسفنجی و تاثیر آن بر مخاطب کودک و نوجوان،تهران: اولین همایش ملی ادبیات کودک و نوجوان. چاپ در ویژه‌نامه همایش: 62-48.
صالحی امیری، سیدرضا(1395). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران: نشر ققنوس.
صفورا، علی‌محمد و کامران افشار مهاجر و فاطمه حسینی شکیب(1393). «بررسی ساختار انیمیشن تلویزیونی، ارائه الگوی تحلیل متن». نشریه هنرهای زیبا (هنرهای نمایشی و موسیقی)، شماره1: 82-71.
طالبی، ابوتراب(1380). «عملکرد دینی دانشجویان و نمادهای دینداری در میان دانشجویان دختر»، نامه پژوهش. شماره 20-21: 96-77.
عاملی، سعیدرضا(1385). هویت‌های فرهنگی قدیم و جدید، رمز گشایی تمدنی و معماری سنتی ـ مدرن و ملی ـ فرملی، مهستان، دین و ارتباطات، شماره 30: 46-7.
فولادی،‌ محمد(1387). فرهنگ و مهندسی فرهنگی، نشریه فرهنگ وعلم.‌ سال اول،‌شماره اول، ‌بهار 1386: 219-183.
فهیم، ‌آرش(1397) سرایت مضامین ماهواره‌ای به سریال‌های شبکه نمایش خانگی، روزنامه کیهان.‌ 4شهریورماه 1397،‌ قابل دسترس: http://kayhan.ir/fa/news/140604
قلی‌زاده، آذر(1389). درآمدی بر جامعه‌شناسی، اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان).
قلی‌زاده، آذر(1391). جامعه‌شناسی فرهنگی، اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان).
کاستلز، مانوئل(1380). عصر اطلاعات (جلد دوم: قدرت هویت)، ترجمة علی پایا، تهران: طرح نو.
کاشانیان،‌ پریسا(1393) اسفنجی با چشم های درشت و آبی، نشریه قاب کوچک.‌ ضمیمه روزنامه جام جم، 24خرداد 1393، شماره 442‌.
کرد، علی‌اکبر و مهران صمدی(1395). «تحلیل نشانه شناختی ارزش‌های فرهنگی ـ اجتماعی کارتون‌های خارجی پخش شده از شبکه 5 سیما از سال 93-1394»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناسی، شماره30: 123-95.
کریمی، میثم(1391). نقد انیمیشن رنگو، قابل دسترس درسایت movemag.
کوهن، بروس(1381). مبانی جامعه‌شناسی، ترجمة غلامعباس توسلی، تهران: انتشارات سمت.
گودرزی، حسین(1387). تکوین جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران با تأکید بر دوره صفویه، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
گیدنز، آنتونی(1378). تجدد و تشخص، ترجمة ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
مک کوایل، دنیس(1380). مخاطب‌شناسی، ترجمة مهدی منتظرقائم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
معتمدنژاد، کاظم (1371). وسایل ارتباط جمعی، جلد یکم، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
مهدی زاده، محمد(1389). نظریه‌های رسانه، اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: انتشارات همشهری.
وثوقی، منصور و علی‌اکبر نیک‌خلق (1370). مبانی جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات بهینه