نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده‌ سینما و تئاتر دانشگاه هنر

2 کارشناسی ارشد سینما دانشگاه هنر

چکیده

نظریه‌پردازان مطالعات فیلم در مورد  فیلم «مستند» تعاریف و دیدگاه‌های مختلفی داشته‌اند. عوامل گوناگون فرهنگی و اجتماعی در دوره‌های مختلف تاریخی باعث به‌وجود آمدن پیش‌فرض‌های متفاوتی دربارۀ فیلم مستند شده و انتظارات مختلفی از این فرم سینمایی و تلویزیونی پدید آورده و روند تحولات آن‌ را تحت تأثیر قرار داده است. ازجمله این تحولات، دگرگونی شیوۀ بازنمایی واقعیت در فیلم مستند است. در نتیجۀ این تحولات، گونه‌های جدیدی به وجود آمده که تناقضات موجود در ماهیت فیلم مستند را برملا کرده و ادعاهای مستندنمایی را به چالش می‌کشند. ماکیومنتری یکی از همین گونه‌هاست که در سال‌های اخیر نمونه‌های آن در بخش‌های سینمایی و تلویزیونی جهان و ایران افزایش یافته اما دربارۀ آن پژوهش‌های چندانی انجام نشده است. این مقاله با استفاده از یافته‌های یک پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش می‌پردازد که پیدایش سبک ماکیومنتری مبتنی بر چه ابعاد نظری و تاریخی بوده و این سبک چه تغییرات فرمی در بازنمایی واقعیت در فیلم مستند به وجود آورده است. مقاله استدلال می‌کند که ماکیومنتری با بهره‌مندی از تکنیک‌های رایج در هر دو قالب مستند و داستانی، مرزهای این دو را به چالش ‌کشیده و جایی میان آن دو قرار می‌گیرد. علاوه‌بر این، ماکیومنتری با استفاده از تمهیداتی مانند انعکاسی بودن و پارودی، ادعای بازنمایی واقعیت در مستند را واژگون کرده و از این طریق واقعیت‌های پنهان دیگری را در قالبی دیگر آَشکار می‌کند. بدین‌ترتیب این مقاله جایگاه ماکیومنتری در تاریخ تحولات فیلم مستند را تبیین کرده و نشان می‌دهد که این سبک سینمایی چه دگرگونی‌های فرمی در بازنمایی واقعیت ایجاد کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Mockumentary Style; From Transformation of the Documentary Form to the Subversion of Claims of Representing Reality

نویسندگان [English]

  • Shahab Esfandiari 1
  • Nima Kavian 2

1 Assistant Professor at Faculty of Cinema and Theater, Art University

2 M.A in Cinema, Art University (Corresponding Author)

چکیده [English]

Film studies theoreticians have always had different views and definitions of “documentary” form. Different cultural and social factors have contributed to the construction of different expectations regarding the documentary form and have had various effects on its development in different periods. These expectations have had different effects on the modes of representing reality in the documentary form and have problematized its representations. Mockumentary is one of these problematizing forms which has had a rise in popularity in cinema and television but has been studied less than the other forms. This study uses the findings of a research with descriptive-analytic method to answer the main question about the alterations that the mockumentary makes to documentary. Initially, we look at the definitions and presumptions about documentary in order to clarify the different interpretations of this concept, and then we examine the different elements of the mockumentary form. It looks like mockumentary uses tools like reflexivity and parody to subvert documentary representations of reality and to present reality in a different mold. The purpose of this study is to analyze the position of the documentary form and the contexts of the emergence of many presumptions regarding this film form and the subversions being made in representation of reality from the perspective of the mockumentary form. The study demonstrates the means by which mockumentary transforms and subverts the documentary representation of reality and builds its own way of representation of reality without the common deceiving methods used by the documentary form.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Documentary
  • Fiction
  • Mockumentary
  • Representation of Reality
  • Reflexivity
استم، رابرت(1389). مقدمه­ای بر نظریه­ی فیلم، ترجمۀ گروه مترجمان به کوشش احسان نوروزی، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
افدرهاید، پاتریشیا(1389). درآمدی کوتاه بر فیلم مستند‏، ترجمۀ کیهان بهمنی، تهران: انتشارات افراز.
بارنو، اریک(1393). ت‍اری‍خ‌ س‍ی‍ن‍م‍ای‌ م‍س‍ت‍ن‍د، ت‍رج‍مۀ اح‍م‍د ض‍اب‍طی‌ج‍ه‍رم‍ی‌، ت‍ه‍ران: س‍روش‌ (ان‍ت‍ش‍ارات‌ ص‍دا و س‍ی‍م‍ا)‌.
باکلند، وارن(1393). آشنایی با مبانی سینما و نقد فیلم، ترجمۀ پژمان طهرانیان، تهران: انتشارات معین.
پاپکین، ریچارد و آوروم استرول(1388). کلیات فلسفه، ترجمۀ دکتر سید جلال­الدین مجتبوی، تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
دهقان‌پور، حمید(1393). سینمای مستند ایران و جهان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
ض‍اب‍طی‌ج‍ه‍رم‍ی، احمد(1393). شکل‌شناسی و گونه‌شناسی فیلم مستند، تهران: رونق: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی.
عزتی­چهارقلعه، مهدی(1391). مستندنمایی، تهران: ساقی.
عزتی­چهارقلعه، مهدی(1388). درآمدی بر مستندنمایی (ماکیومنتری)، تهران: پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
مک­لین، بتسی­ا (1394). تاریخ نوین سینمای مستند، ترجمۀ گروه مترجمان زیر نظر مازیار اسلامی، تهران: نشر رونق.
نفیسی، حمید(1357). فیلم مستند: اصول سینمای مستند، تهران: دانشگاه آزاد ایران.
وارد، پل(1391). مستند حواشی واقعیت، ترجمۀ حمید احمدی‌لاری، تهران: ساقی.
هیکس، استیون آر. سی(1391). تبیین پست­مدرنیسم: شک­گرایی و سوسیالیسم از روسو تا فوکو، ترجمۀ حسن پورسفیر، تهران: انتشارات ققنوس.
Austin, T., & Jong, W. d. (2008). Rethinking documentary : new perspectives, new practices. Maidenhead, England ; New York: McGraw Hill/Open University Press.
Juhasz, A., & Lerner, J. (2006). F is for phony : fake documentary and truth's undoing. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Miller, C. J. (2012). Too bold for the box office : the mockumentary from big screen to small. Lanham Md.: Scarecrow Press, Inc.
Nichols, B. (1991). Representing reality : issues and concepts in documentary. Bloomington: Indiana University Press.
Nichols, B. (2010). Introduction to documentary (2nd ed.). Bloomington: Indiana University Press.
Plantinga, C. R. (1997). Rhetoric and representation in nonfiction film. Cambridge, U.K. ; New York, N.Y.: Cambridge University Press.
Renov, M. (1993). Theorizing documentary. New York: Routledge.
Rhodes, G. D., & Springer, J. P. (2006). Docufictions : essays on the intersection of documentary and fictional filmmaking. Jefferson, N.C.: McFarland & Co.
Roscoe, J., & Hight, C. (2001). Faking it : mock-documentary and the subversion of factuality. Manchester ; New York
New York: Manchester University Press ;
Distributed exclusively in the U.S.A. by Palgrave.
Wall, T., & Perrin, D. (2015). Slavoj Zizek : a Zizekian gaze at education SpringerBriefs in education, Key thinkers in education. Springer International Publishing.